ترور محسن فخری زاده، عضو ارشد سپاه پاسداران در دماوند، واکنشهای گستردهای را در رسانههای جهان برانگیخته و شخصیتهای سیاسی در مورد پیامدهای احتمالی این حمله بر معادلات منطقهای و بینالمللی اظهارنظر کردهاند.
سخنگوی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، با اشاره به خبر ترور «یک دانشمند هستهای ایران» گفت: «ما خواستار خویشتنداری و پرهیز از هرگونه اقدامی هستیم که ممکن است به افزایش تنشها در منطقه منجر شود.»
اگنس کالامارد گزارشگر ویژه سازمان ملل هم با اشاره به ترور فخریزاده نوشت: پرسشهای بسیاری درباره شرایط آن وجود دارد. هنوز هیچ دولت یا عامل غیردولتیای مسئولیتش را به عهده نگرفته ولی باید به یاد داشت یک قتل هدفمند در خاک یک کشور دیگر و خارج از یک درگیری نظامی، نقض حقوق بشر است. گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین ترور محسن فخریزاده را نقض منشور سازمان ملل در منع استفاده از قدرت قهریه در خارج از خاک کشور در زمان صلح خواند.
مجید تخت روانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل، در توییتی کشته شدن محسن فخریزاده را «ترور دولتی» و «نقض فاحش قوانین بینالمللی» خواند که با هدف «به ویرانی کشیدن منطقه» صورت گرفته است. تخت روانچی از دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت خواست این اقدام را محکوم کنند.
به گزارش رویترز، تختروانچی همچنین در نامهای به دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت گفت «شواهدی جدی از مسئولیت اسرائیل» در ترور مهدی فخریزاده، عضو ارشد سپاه پاسداران، وجود دارد.
تخت روانچی ضمن هشدار نسبت به «ماجراجوییهای» آمریکا و اسرائیل علیه ایران، به ویژه در روزهای پایانی دولت دونالد ترامپ، گفت: «جمهوری اسلامی حق خود را برای انجام اقدامهای لازم برای دفاع از مردم و تضمین منافع خود محفوظ میداند.»
مارک دوبوویتز، رییس بنیاد دفاع از دموکراسیها، فخری زاده را «مهمترین بازیگر در تلاشهای هستهای ایران» خواند و گفت حذف فخریزاده «پیامدهای هنگفتی» برای پیشبرد برنامه هستهای ایران به وجود میآورد. او افزود: حمله به فخریزاده قطعا نشانههای یک عملیات اسرائیلی را دارد و او سالها بود که در فهرست اهداف اسرائیل قرار داشت.
جاناتان شانزر، معاون ارشد تحقیقات بنیاد دفاع از دموکراسیها، در واکنش به ترور فخریزاده، در توییتی نوشت: «اگر یکی از رهبران ایران بودم، خودم را برای چیزهای بیشتری آماده میکردم. ظاهرا کسی دستشان را خوانده. اصطلاحی که شنیدهام این است: تسلط اطلاعاتی کامل»
بن رودز، معاون مشاور امنیت ملی آمریکا در دولت باراک اوباما، ترور فخریزاده را اقدامی «خشم برانگیز» خواند که هدف از آن تضعیف دیپلماسی بین دولت آینده آمریکا و ایران است. او افزود: «زمانش رسیده این تنشهای بیوقفه متوقف شود.»
این در حالی است که اورد کیتری، وکیل سابق وزارت خارجه آمریکا، گفت ترور فخریزاده قانونی بوده زیرا در حین مناقشه نظامی بینالمللی صورت گرفته است. او افزود: فخریزاده همچنین به دلیل فعالیت در ردههای ارشد سپاه پاسداران و وزارت دفاع از سوی آمریکا تروریست شناخته میشود.
اما همپیمانان منطقهای جمهوری اسلامی هم به وقوع این ترور واکنش داشتهاند کتائب حزبالله، از گروههای شبهنظامی مورد حمایت ایران در عراق، با صدور بیانیهای عربستان سعودی، آمریکا و اسرائیل را مسئول ترور فخریزاده دانست و تاکید کرد این سه کشور هدف انتقام خواهند بود.
شیخ نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزبالله لبنان، در مصاحبهای با تلویزیون المنار گفت تصمیمگیری در مورد چگونگی واکنش به ترور محسن فخریزاده در اختیار ایران است.
برخی ناظران معتقدند ترور فخریزاده سنگی است پیش پای احتمال مذاکره ایران و آمریکا، کارل بیلت، نخستوزیر سابق سوئد با اشاره به ترور فخریزاده در حساب توییترش نوشت: «بعید نیست که این قتل هدفمند بخشی از تلاشها برای بازداشتن دولت بایدن از احیای دیپلماسی با جمهوری اسلامی و بازگشت به توافق هستهای باشد.»
افزایش تنشهای منطقهای هم از دیگر نگرانیهاست، جان برنان رییس سابق سازمان سیا در توییتی نوشته است: «ترور فخریزاده جنایتکارانه و بهشدت غیرمسئولانه بود. این اقدام خطر اقدام تلافیجویانه مرگبار و دور جدیدی از تخاصمهای منطقهای را افزایش میدهد.» اما تد کروز، سناتورجمهوریخواه درواکنش به این اظهارات برنان در توییتی نوشت: «عجیب است میبینیم یکی ازرییسان سابق سی.آی.ای. مدام از افراطیون ایرانی که شعار مرگ بر آمریکا سر میدهند جانبداری کرده و به طور خودجوش اسرائیل را محکوم میکند. آیا جو بایدن با او موافق است؟»
کشته شدن محسن فخریزاده در رسانههای بینالمللی هم بازتاب گستردهای داشته است. والاستریت ژورنال در گزارشی به نقل از مقاماتی که در «دیپلماسی هستهای با ایران» نقش داشتهاند نوشت: فخریزاده طی دو دهه اخیر بیش از هرکسی دیگری در مورد فعالیتهای هستهای ایران اطلاعات داشت.
این گزارش افزود: فخریزاده عملا مدیر برنامه نظامیسازی فعالیتهای هستهای ایران بود و او بود که تصمیم میگرفت افراد چگونه استخدام شده و در چه سمتهایی قرار گیرند، چگونه برنامه سری بماند، و چگونه این دانش و قابلیتها حفظ شود.
جفری لوییس، مدیر مقابله با گسترش سلاحهای کشتارجمعی موسسه مطالعاتی میدلبری، در گفتوگو با وال استریت ژورنال گفت: ترور فخریزاده «رویکردها را در ایران سرسختانهتر» میکند و کار دولت آینده بایدن برای احیای توافق هستهای «بسیار مشکلتر» خواهد شد.