بر اساس گفتههای مشاوران، دادههای کشتیرانی و منابع آگاه، صادرات و تولید نفت خام ایران در سال ۲۰۲۳ به بالاترین حد خود رسیده است. این رکورد علیرغم تحریمهای آمریکا و درست در زمان محدودیت تولید توسط سایر تولیدکنندگان رخ داده است.
صادرات نفت تهران از زمان خروج دونالد ترامپ از توافق هستهای در سال ۲۰۱۸ محدود شد و رئیسجمهوری سابق آمریکا تحریمهایی را با هدف محدود کردن صادرات نفت و درآمدهای مرتبط با آن بر دولت ایران اعمال کرد.
با این حال صادرات نفت در زمان جو بایدن رئیسجمهوری فعلی آمریکا افزایش یافته است. مقامات ایرانی و غربی نیز از ادامه مذاکره ایالات متحده برای محدود کردن برنامهی هستهای ایران میگویند.
میزان صادرات نفت ایران بر اساس دادههای جهانی
بر اساس گزارش مرکز دادههای کپلر (Kpler)، صادرات نفت خام ایران در ماه مه از ۱.۵ میلیون بشکه در روز فراتر رفت. رقمی که بالاترین نرخ ماهانه از سال ۲۰۱۸ به بعد است. در سال ۲۰۱۸ و پیش از خروج ایالات متحده از توافق هستهای، میزان صادرات ایران ۲.۵ میلیون بشکه در روز بود.
ایران در ماه مه اعلام کرد که تولید نفت خود را به بالای ۳ میلیون بشکه در روز رسانده است. رقمی که بر اساس دادههای اوپک ۳ درصد از میزان عرضه جهانی را در برمیگیرد و بالاترین میزان صادرات ایران از سال ۲۰۱۸ خواهد بود. یک منبع آگاه به رویترز اعلام کرد که میزان تولید ایران همچنان در همین سطح باقیمانده است.
آژانس بین المللی انرژی نیز در طی این هفته، رقم ۲.۸۷ میلیون بشکه در روز را برای صادرات نفت ایران اعلام کرد، «رقمی که نزدیک به رقم رسمی ایران» است.
تحلیلگران دیگری از جمله شرکت بینالمللی انرژی «اس وی بی» تولید نفت خام ایران را حتی بیشتر از این مقدار و رقم ۳.۰۴ میلیون بشکه در روز تخمین میزند، میزانی که به نسبت رقم ۲.۶۶ میلیون بشکه در روز در ماه ژانویه افزایش نشان میدهد.
این افزایش تولید در حالی اتفاق میافتد که اوپک پلاس شامل اوپک، روسیه و سایر متحدانش، تولید خود را برای حمایت از بازار نفت کاهش دادهاند.
تحریمهای بیتاثیر بر صادرات
سارا وخشوری، بنیانگذار آسویبی و تحلیلگر انرژی که پیشتر از عدم هرگونه محدودیت شدید یا اقدام جدی علیه صادرات نفت ایران در دوره ریاست جمهوری بایدن سخت گفته بود، می افزاید: «تحریمها وجود دارند، اما شاید به طور کامل اجرا یا نظارت نمیشوند.»
او در ادامه حجم اعلام شده این همه معاملات را به نحوی غیررسمی اعلام کرد و آنها را «در بازارهای سیاه، جایی که هیچ شفافیتی وجود ندارد و چیزی در دادههای رسمی عرضه و صادرات جهانی منعکس نمیشود» معرفی کرد.
در مورد تشدید تحریمهای ایالات متحده علیه ایران، هنوز وزارت خارجه و خزانه داری ایالات متحده به این درخواست ها پاسخی ندادهاند.
به گفته تحلیلگران، چین بزرگترین مشتری ایران است، و حجم این معاملات علاوه بر چین به سوریه و ونزوئلا نیز میرسد.
افزایش صادرات نفت خارج از هسته اوپک پلاس
اوپک پلاس در توافقی گسترده در ۴ ژوئن با محدود کردن عرضه نفت تا سال ۲۰۲۴ موافقت کرد. اما ایران به همراه ونزوئلا و لیبی به دلیل برخورداری از معافیت مجبور به کاهش تولید نیستند. با این حال اوپک ولاس همچنان به کاهش میزان عرضه نیاز دارد.
تصمیم اوپک پلاس مبنی بر کاهش تولید نفت موجب تعادل میان عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی شده و در دراز مدت میتواند به افزایش قیمتها کمک کند.