
سرانجام پس از دو ماه مقامات ارشد ایرانی و سه کشور اروپایی عضو «برجام» روز جمعه در استانبول با یکدیگر دیدار کردند تا راهحلهایی برای خروج از مناقشه بین دو طرف در زمینه نقض برجام و افزایش غنیسازی اورانیوم را بررسی کنند.
کاظم غریبآبادی، معاون وزارت خارجه ایران تاکید کرد ایران در جریان مذاکرات با آلمان، فرانسه و بریتانیا خط مشی مذاکرات هستهای خود با آمریکا را به اطلاع طرفهای اروپایی رسانده است.
غریبآبادی پس از پایان این مذاکرات در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «آخرین وضعیت مذاکرات غیرمستقیم درباره پرونده هستهای و رفع تحریمها را بررسی کردیم.» وی همچنین تایید کرد که ممکن است این مذاکرات با اروپاییها ادامه یابد.
مقامات ارشد دیپلماتیک ایران و اروپا در کنسولگری ایران در استانبول با یکدیگر ملاقات کردند. رسانههای ایرانی میگویند موضوع این نشست مشورت با سه کشور اروپایی عضو برجام درباره روند مذاکرات هستهای ایران و آمریکا بوده است.
این نشست پس از هشدار عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، درباره عواقب «غیرقابل بازگشت» درصورت اجرایی کردن «مکانیسم ماشه» برای اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران برگزار شده است. این تحریمها پس از توافق ۲۰۱۵ ایران با قدرتهای جهانی موسوم به برجام لغو شده است.
در ماه مه سال ۲۰۱۸، ترامپ در دور نخست ریاستجمهوری خود، به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد و تحریمهایی علیه ایران از جمله اقدامات ثانویه علیه کشورهای خریدار نفت ایران را در چارچوب سیاست «فشار حداکثری» اعمال کرد.
از سوی دیگر، ایران نیز پس از یکسال به تدریج از تعهدات اصلی خود در برجام از جمله میزان مجاز غنیسازی اورانیوم کاست.
سه قدرت اروپایی در حال بررسی فعالسازی «مکانیسم ماشه» هستند که بخشی از توافق ۲۰۱۵ است و در صورت نقض برجام توسط ایران، سبب بازگشت خودکار تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل میشود. مهلت استفاده از این مکانیسم در اکتبر ۲۰۲۵ (مهر ماه) به پایان میرسد. پیش از این «رویترز» خبر داده بود که اروپا ممکن است در صورت عدم تامین منافع خود و عدم دستیابی به توافق هستهای مورد نظر تا مرداد ماه مکانیسم ماشه را اجرایی کند.
عراقچی هشدار داده که چنین اقدامی میتواند منجر به «بحران جهانی گسترش هستهای شود که اروپا را مستقیماً تحت تأثیر قرار میدهد.» وی همزمان در مقالهای در مجله فرانسوی «لوپوئن» تأکید کرد که ایران «آماده گشایش فصل جدیدی» در روابط خود با اروپا است.
نشست جمعه با قدرتهای اروپایی کمتر از یک هفته پس از دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا برگزار شد که مقامات ایرانی آن را «دشوار اما مفید» و یک مقام آمریکایی آن را «امیدوارکننده» توصیف کردند.
ترامپ، روز پنجشنبه در جریان سفر خود به قطر گفت که آمریکا به توافق با ایران «نزدیک» شده است، توافقی که میتواند از اقدام نظامی که رئیسجمهور آمریکا پیش از این در صورت شکست مذاکرات به آن اشاره کرده بود، جلوگیری کند. او روز جمعه در ابوظبی نیز سخنان مشابهی به زبان آورد و هشدار داد اگر مذاکرات با ایران شکست بخورد عواقب بدی برای ایران خواهد داشت.
مذاکرات ایران و آمریکا بالاترین سطح گفتوگوهای علنی ایران و آمریکا از زمان خروج دولت ترامپ از برجام بوده است. عمان میانجیگری این مذاکرات که گفته شده بخشی از آن بصورت مستقیم انجام شده را برعهده دارد که پیش از این میزبان مذاکراتی بود که در نهایت به توافق بینالمللی ۲۰۱۵ منجر شد.
از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵ او سیاست «فشار حداکثری» علیه جمهوری اسلامی را از سر گرفت و بارها تاکید کرده است که در صورت عدم دستیابی به توافق تاسیسات هستهای ایران مورد بمبارانی قرار خواهد گرفت که مقامات ایران «تا به حال نظیر آن را ندیدهاند».
وبسایت آمریکایی «اکسیوس» روز پنجشنبه از ارائه یک «پیشنهاد مکتوب» به ایران در دور چهارم مذاکرات خبر داده است اما عراقچی در حاشیه بازدید از نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در گفتوگو با خبرنگاران این گزارش را رد کرد و گفت: «در مورد مذاکرات ما تاکنون هیچ متن مکتوبی از آمریکا دریافت نکردهایم»
کشورهای غربی از جمله آمریکا همواره ایران را متهم به تلاش برای توسعه سلاح هستهای کردهاند، ادعایی که تهران رد کرده و بر حق خود برای دستیابی به فناوری هستهای و صلحآمیز بودن برنامه هستهای خود تأکید دارد.
بر اساس برجام سطح غنیسازی اورانیوم در ایران ۳.۶۷ درصد تعیین شده است، اما تهران در حال حاضر اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنیسازی میکند که فاصله چندانی با سطح ۹۰ درصد مورد نیاز برای استفاده نظامی ندارد، موضوعی که مورد اشاره مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با «فاکسنیوز» قرار گرفت و گفت: «ایران فاصله نزدیکی با ساخت سلاح هستهای دارد».