.
اعداد و ارقام، زندگی را برای انسان “قابل اندازهگیری” و “قابل مدیریت” میکنند. ضربالمثلی در تفکر نقاد وجود دارد که “آنچه قابل اندازهگیری نباشد، قابل مدیریت نیست!” بنابراین آمار مبنای مدیریت است…
آمار، تصویری عینی و روشن از اوضاع و احوال به دست ما میدهد. مثلا وقتی میگوییم احمد با ١٧۵ سانتیمتر قد، ٩۵ کیلوگرم وزن دارد، هر فرد مطلعی با تقسیم کردن ١/٧۵ به مجذور ٩۵ خواهد فهمید که احمد فردی “تن- درست” نیست و در معرض بیماریهای قلبی-عروقی قرار دارد.
همینطور هم وقتی میگوییم کل فروش نفت ایران از هنگام ملی شدن صنعت نفت به این طرف (شصت سال) برابر با یکهزار میلیارد دلار بوده، در حالیکه ژاپنیها سالیانه پنجهزار میلیارد دلار ثروت تولید میکنند (کتاب اقتدارگرایی ایرانی در عصر قاجار- مقدمه- دکتر محمود سریعالقلم) هر فرد دانایی خواهد فهمید که ژاپنیها بدون داشتن نفت و گاز، نسبت به ایرانیها که بزرگترین مخازن نفت و گاز دنیا را در اختیار دارند، در رفاه بیشتری زندگی میکنند.
همچنین وقتی میگوییم جمعیت ایران در سی سال گذشته دو برابر شده است، اما جمعیت زندانیان ایران در سی سال گذشته ده برابر شده است (کتاب ناگفتهها- حسن نراقی- نشر اختران). هر فرد بیطرفی خواهد دانست که در سی سال گذشته رشد فرهنگی ایران منفی بوده است و طبعا اگر “اهل درد” باشد نمیتواند روزگار به خوشی سپری کند.
اما اینکه آمار و اعداد دروغ نمیگویند به این معنا نیست که کسی هم نمیتواند با آمار دروغ بگوید؛ اتفاقا دروغگوهای بزرگ این روزها معمولا با استفاده از آمار، دروغ میگویند…! مثلا من با گفتن این که بهمن بلندقامتترین فرد قبیلهی ماست، میتوانم این نتیجه را در ذهن مخاطب ایجاد کنم که بهمن شایستهترین فرد برای رهبری این قبیله است؛ حتی گفتن این که قد بهمن ١٩۵ سانتیمتر است سندی برای صحه گذاشتن بر بلندبالا بودن بهمن است. من میتوانم با نگفتن اینکه بهمن ٩٠ سال سن دارد و از پنج سال پیش علایم اختلال مشاعر (دمانس) در او ایجاد شده و بهدلیل از کار افتادگی کبد، دیسک کمر، آرتروز زانوها، و وابستگی به تریاک نیازمند به پرستاری دائمی است، تصویری غیرواقعی از بهمن در ذهن شما ایجاد کنم…!
در سطح کلان نیز ما میتوانیم با آمار دروغ بگوییم. مثلا در اتحاد جماهیر شوروی گفته میشد ما زندانی سیاسی نداریم، بنابراین در کشور ما آزادی بیان وجود دارد؛ در حالیکه در آن حکومت به دگراندیشان و معترضان اجتماعی برچسب “بیماری روانی” زده میشد و آنها را به “ندامتگاههایی” اعزام میکردند که بر سر در آنها تابلوی “آسایشگاه روانی” نصب شده بود…!
وقتی به دانشجویانم میگویم نیجریه در سال ٢٠١٠ بالاترین نرخ رشد اقتصادی را داشته است تعجب میکنند، آنگاه برایشان راجع به “نرخ رشد اقتصادی” سخن میگویم و تازه در مییابند که نرخ رشد اقتصادی سالیانهی بزرگترین قدرتهای اقتصادی دنیا هیچگاه در ردههای بالای جدول نخواهد بود.
این روزها که مردم “اهل حساب و کتاب” شدهاند، دنبال “دو کلمه حرف حساب” میگردند و اعتقاد دارند که “حساب، حساب است و کاکا برادر!”، دروغگوها هم حواسشان جمع است که بهجای شعر، با اعداد دروغ بگویند. پس باید بیشتر حواسمان را جمع کنیم که به “حساب ما” به بهشت نروند…!
.