شرح دادگاه حمید نوری از عاملان قتل عام تابستان ۱۳۶۷ در دادگاه استکهلم (سوئد)
دادگاه استماع از نصرالله مرندی
دهمین جلسه محاکمه «حمید نوری»، دادیار اسبق زندان گوهردشت کرج و از متهمان اعدام دستهجمعی زندانیان سیاسی در ایران، پنجشنبه 11 شهریور، (2 سپتامبر) در دادگاه استکهلم، پایتخت سوئد پیگیری شد.
این جلسه به شنیدن شهادت نصرالله مرندی، زندانی سیاسی سابق که شاهد قتل عام تابستان 1367 و از شاکیان اصلی پرونده نوری است، اختصاص یافت. او پیشتر در مصاحبه اختصاصی با «العربیه» از مشاهدات و محتوای شهادتنامهاش علیه نوری سخن گفته بود.
در جلسه دادگاه امروز، مرندی گفت: «من در دی ماه 1361 در یک دادگاه سه دقیقهای رفتم. دو هفته پس از آن دادگاه من را منتقل کردند به زندان قزلحصار. آنجا من زیر این حکم را امضا کردم که یک پاسدار آن را به من داد. کپیاش را در اختیار من گذاشت و اصلش را با خودش برد.» او تاکید کرد که در این دادگاه چند دقیقهای وکیلی نداشته است.
شاکی پرونده در پاسخ به سوال دادستان گفت که پاییز 65 زندان قرلحصار خالی شد و او و شماری دیگر از زندانیان را به زندان گوهردشت بردهاند. او گفت هنگام دستگیری گلوله خورده و به مدت چهار ماه شکنجه شده است. 14 ماه اول پس از بازداشت را در اوین بوده و پس از آن به قزلحصار منتقل شده است. او گفت که سال 65 به زندان گوهردشت انتقال یافته، سپس دوباره به زندان اوین منتقل شده و پس از آن تا آذر 70 که آزاد شده، را در زندان اوین سپری کرده است.
نصرالله مرندی، همچنین در جلسه امروز مشاهدات مستقیم خودش در زندان و همچنین حضور در «راهروی مرگ» و قرار گرفتن مقابل «هیئت مرگ» را در اختیار دادگاه قرار داد.
او از مواجههاش با حمید نوری در بهار 66، همچنین از رفتارهای خشن «پاسدارها» در زندان گوهردشت سخن گفت. او هم همچون ایرج مصداقی، دیگر شاکی پرونده حمید نوری از «ناصریان» و «لشکری» نام برد.
مرندی گفت، در اتاق هیئت مرگ پنج نفر شامل ابراهیم رئیسی، حسینعلی نیری، مرتضی اشراقی، مصطفی پورمحمدی و اسماعیل شوشترى حضور داشتند. او افزود که در آن زمان رئیسی و پورمحمدى را نمیشناخت ولی مصاحبههای سه نفر دیگر را در روزنامهها خوانده بود و آنها را میشناخت.
در ادامه جلسه دادگاه، او شهادت داد که در سال 66 خودش و سایر زندانیان چندین بار توسط نوری و ناصریان بهصورت جمعی مورد ضرب و شتم قرار گرفته بودند و یک زندانی به اسم «علی طاهرجویان» که توسط آنها برای دادن اطلاعات بند مورد فشار قرار گرفته بوده با نفت خودسوزی کرد و بهدلیل عدم رسیدگی عمدی پس از چند روز جان خود را از دست داد.
آغاز اعدامها در گوهردشت
مرندی گفت: «از 8 مرداد 67 اعدامها در گوهردشت شروع شد. در این زمان ناصریان، حمید عباسی و داوود لشکری افرادی بودند که مأموریت آماده کردن زندانیها را برای بردن نزد هیئت مرگ برعهده داشتند.»
شاکی پرونده گفت که شخصا شاهد بوده بین 8 تا 10مرداد 67، در بند 2، «تعدادی از زندانیان رفتند و دیگر برنگشتند» که دیرتر مشخص شد که اعدام شدند، شماری از کسانی که اعدام شدند، غلامرضا اسکندری، اصغر مسجدی، مهرداد اردبیلی، حسین بحری، رضا زند و دیگران بودند.
او اضافه کرد در تاریخ 10 مرداد 67، داود لشگری به داخل بند آمد و اتاق به اتاق کسانی که حکمشان بالای 10 سال بود را با خود برد. در بیرون همه چشم بند زده بودیم و منهم که 15 سال حکم داشتم بین آنها بودم.
مرندی در پاسخ به سوال دادگاه در خصوص اینکه در مورد این افراد چه چیزی شما را به این نتیجه میرساند که اعدام شدهاند گفت که «هرکس میرفت برنمیگشت» و بعد هم خانوادههایشان دنبالشان میگشتند و خبری از آنها نداشتند. او گفت: «اولش برای ما باورپذیر نبود.»
او توضیح داد که در روزهای بعد، زندانیان «گروه گروه» به راهروی مرگ برده میشدند و تک به تک به «اتاق مرگ» برده میشدند تا مقابل هیئت مرگ قرار گیرند.
مرندی در ادامه شهادتش، به اعدام شماری از هواداران «سازمان مجاهدین خلق» اشاره کرد و گفت در یک روز تا شب، چند سری 10 تا 12 نفری برای اعدام برده شدند.
او از حمید نوری با نام حمید عباسی یاد کرد و گفت که حمید عباسی را وقتی وارد بند آنان شده، کاملا دیده است. او تاکید کرد که در درون بند و اتاقشان چشمبند نمیزدند.
دادگاه حمید نوری، در استهکلم از سهشنبه، 19 مرداد (10 اوت 2021) آغاز شده است. کریستینا لیندهوف کارلسون، دادستان پرونده او گفته است که بنا به مدارک و دلایل متقن، نوری در اعدام حداقل 4000 زندانی سیاسی نقش داشته است.
حمید نوری و وکلایش این اتهامات را رد کرده و گفتهاند بهرغم فعالیت او در زندان اوین، جز برای کارهای اداری به زندان گوهردشت نرفته و در زمان کشتار زندانیان سیاسی به دلیل تولد فرزندش در مرخصی بوده است.
نوری، 9 نوامبر 2019، در فرودگاه «آرلاندا»ی استکهلم با حکم دادستان سوئد و به اتهام مشارکت در «کشتار دستهجمعی» بازداشت شد.
کیفرخواست صادره علیه نوری از طرف بخش دادستان کشوری سوئد علیه جرایم بینالمللی و جنایت سازمانیافته و بهطور خاص از سوی کریستینا لیندهوف کارلسون، صادر و به مقامات قضایی سوئد تحویل داده شده است.
در این پرونده حدود 40 شاکی و 60 شاهد که در تابستان 67 در زندان گوهردشت محبوس بودند، حضور دارند.
تاکنون ده جلسه از محاکمه نوری برگزار شده و گفته شده است که روند محاکمه او تا آوریل سال آینده میلادی ادامه خواهد داشت. او اولین مقام ایرانی است که در یک دادگاه خارجی به اتهام مشارکت در اعدامهای تابستان 1367 محاکمه میشود.
بر اساس قوانین سوئد، اشد مجازات برای او در صورت محکومیت، حبس ابد خواهد بود.
بر اساس آمارهای غیر رسمی، بیش از 6000 نفر که اکثرا از اعضا و حامیان «سازمان مجاهدین خلق» بودند، در جریان اعدامهای سال 1367 به دستور خمینی، اعدام شدند.
بازماندگان کشتار و خانوادههای کشتهشدگان امیدوارند دادگاه نوری نقطهای برای آغاز رسیدگی بینالمللی به کشتارهای دهه 60 بهخصوص کشتار تابستان 67 و مجازات عاملان و آمران آن باشد.