جو بایدن، رییسجمهور آمریکا، طی نامهای به کنگره وضعیت اضطراری ملی در قبال ایران را، که پس از تسخیر سفارت آمریکا در تهران در آبان ۱۳۵۸ صادر شده بود، تمدید کرد.
بایدن در این نامه ادامه وضعیت اضطراری در قبال ایران را ضروری خواند و اشاره کرد: «روابط ما با ایران هنوز عادی نشده است.»
این بیانیه با اشاره به فرمان اجرایی ۱۲۱۷۰ رییسجمهوری وقت آمریکا در ۱۴ نوامبر ۱۹۷۹ (۲۳ آبان ۱۳۵۸) خاطرنشان کرد که ایالات متحده به موجب این فرمان برای برخورد با «تهدید غیرعادی و فوقالعادهای» که وضعیت موجود در ایران علیه امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد آمریکا ایجاد کرده بود، اقدامهای لازم را آغاز کرد.
در دی ماه ۱۳۵۹، ایران و آمریکا در الجزایر برای پایان دادن به بحران گروگانگیری دیپلماتهای سفارت آمریکا در تهران، توافقی را امضا کردند تا کارمندان سفارت، که از سوی دانشجویان گروه موسوم به «خط امام» به مدت ۴۴۴ روز گروگان گرفته شده بودند آزاد شده و به کشورشان بازگردند.
از آنجا که این توافق با میانجیگری الجزایر و در خاک این کشور حاصل شده بود، پیمان الجزایر نام گرفت.بیانیه کاخ سفید به فرمان اجرایی شماره ۱۲۱۷۰ که برای نخستین بار در روز ۱۴ نوامبر ۱۹۷۹ صادر شد، استناد کرده است.
فرمان اجرایی یادشده در زمان ریاستجمهوری جیمی کارتر و ۱۰ روز پس از اشغال سفارت آمریکا در تهران صادر شد. این سفارتخانه روز ۱۳ آبان ۱۳۵۸ توسط دانشجویان موسوم به «پیرو خط امام» اشغال شد.
در آن فرمان که طی ۴۲ سال اخیر، در چنین ایامی از سوی همه روسایجمهوری جمهوریخواه و دمکرات آمریکا تمدید شده، آمده است که ایران «یک تهدید غیرمعمول و فوقالعاده علیه امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد آمریکا» است.
از زمان ورود جو بایدن به کاخ سفید در ژانویه گذشته، این نخستین بار است که او وضعیت اضطراری ملی در قبال ایران را تمدید میکند.
با این حال انتظار میرفت که او چنین فرمانی را صادر کند.
دستور آقای بایدن در شرایطی صادر شده که دولت او از تصمیم مشترک ایران و اتحادیه اروپا در روزهای اخیر برای تجدید مذاکرات احیای برجام استقبال کرده و از تهران خواسته است تا با «حسن نیت» به پشت میز مذاکرات بازگردد.
مذاکرات وین که گفتوگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا نیز محسوب میشود، از هشتم آذر در پایتخت اتریش از سرگرفته خواهد شد.
دولت آقای بایدن وعده زمان کارزار انتخاباتی خود برای بازگشت واشینگتن به برجام را هنوز عملی نکرده است. وی منتقد دونالد ترامپ در خروج از برجام بود.
دولت آقای بایدن اما در ماههای گذشته پیاپی تاکید کرده که بازگشت به برجام تنها در صورتی عملی خواهد شد که ایران نیز به تمامی تعهدات خود بر اساس این توافق هستهای بازگردد.
بر اساس فرمان «وضعیت اضطراری ملی»، هر رئیسجمهوری در کاخ سفید حق دارد که فرمان دهد تا اموال و داراییهای ایران توقیف شوند.
این اختیارِ کامل در دست روسایجمهوری آمریکا است که پایه بخش بزرگی از تحریمهای ایالات متحده در قبال ایران در دهههای گذشته بوده است.
باراک اوباما در زمان حصول برجام برخی فرمانهای اجرایی دیگر را که در چارچوب وضعیت اضطراری در زمان جیمی کارتر صادر شده بود، باطل کرد.
با این حال، آقای اوباما نیز وضعیت اضطراری ملی در ارتباط با ایران را بعد از دستیابی به برجام تمدید میکرد و استدلال او این بود که هیچ نوع عادیسازی در رابطه واشینگتن و تهران رخ نداده است.
ارزیابی میشود که حتی در صورت احیای برجام و بازگشت آمریکا و ایران به تمامی تعهدات خود، وضعیت یاد شده کماکان ادامه داشته باشد.
رهبر جمهوری اسلامی ایران پیوسته تاکید دارد که نظام او هیچگاه به عادیسازی رابطه با آمریکا روی خوش نشان نخواهد داد.
لازم به یادآوری است که در نتیجه بحران گروگانگیری، آمریکا نخستین تحریمهای اقتصادی را علیه ایران اعمال کرد و ضمن قطع کامل روابط با ایران، میلیونها دلار از داراییهای ایران در خارج از کشور را مصادره کرد.
در دسامبر ۲۰۱۵، کنگره آمریکا قانونی را به تصویب رساند که از محل جریمه بانک فرانسوی پاریباس که تحریمهای ایران، سودان و لیبی رانقض کرده بود، به هر یک از گروگانها حدود چهار میلیون و ۴۰۰ هزار دلار غرامت پرداخت شود.
این مبلغ تقریبا معادل ۱۰ هزار دلار به ازای هر روز گروگانگیری است. این غرامت به ۳۸ قربانی در قید حیات پرداخت شد و به بازماندگان دیگر قربانیان نیز تا سقف ۶۰۰ هزار دلار غرامت اختصاص یافت.