در آستانه انتشار گزارش راستآزمایی آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره میزان همکاری ایران با بازرسان بینالمللی که از جمله بر کاستن از فعالیتهای هستهای جنجالبرانگیز و کاهش سرعت انباشت ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده آن، متمرکز خواهد شد، «بلومبرگ» گزارش داد که ایران از سرعت انباشت ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده نزدیک به درجه تسلیحاتی خود کاسته است.
بلومبرگ، پنجشنبه 9 شهریور در گزارش خود با اشاره به احتمال تایید شدن کاهش انباشت ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده ایران از سوی بازرسان آژانس در ماه آینده، پیشبینی کرد که این موضوع میتواند به کاهش تنشهای بین ایران و آمریکا در منطقه خلیج که قبلاً نیز نمونههایی از آن در موضوع آزادی زندانیان دوتابعیتی و افزایش صادرات نفت ایران دیده شده است، منجر شود.بر اساس این گزارش، این کاهش سرعت انباشت ذخایر بسیار غنیشده اورانیوم، به عنوان یک سیگنال دیپلماتیک تلقی میشود که نشان میدهد ایران و آمریکا برای کاهش تنش به سمت تفاهم حرکت کردهاند.
هماکنون بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی در حال آماده شدن برای انتشار گزارش سه ماهه پادمان ایران پیش از نشست هیئت مدیره آژانس مستقر در وین که در 11 سپتامبر برگزار خواهد شد، هستند.
بلومبرگ پیش از این نیز در گزارشی مدعی شده بود که «یک معامله بین ایران و آمریکا در بازارهای جهانی نفت در حال انجام است.»
این خبرگزاری، در گزارشی که جمعه سوم شهریور منتشر شد، دیپلماسی محتاطانه و محرمانه بین ایران و ایالات متحده را بهرغم منقضیشدن امکان احیای توافق هستهای، باعث پیشرفت در تبادل زندانیان، آزادی داراییهای مسدود شده و احتمالاً کاهش غنیسازی اورانیوم ایران دانست و نوشت: «به نظر میرسد که آنها به یک توافق غیررسمی در مورد صادرات نفت دست یافتهاند.»
اصرار بر مواضع تهران
بهرغم اینکه گمانهزنیها درباره به سرانجام رسیدن مذاکرات بین آمریکا و ایران، در پی آزاد شدن 5 شهروند آمریکایی ایرانیتبار از زندانهای ایران و انتقال آنها به یک هتل نامعلوم افزایش یافته، مقامات تهران اما همچنان بر تداوم فعالیتهای هستهای و روند غنیسازی اورانیوم در ایران تاکید دارند.
پیشتر امیرحسین فقهی، معاون سازمان انرژی اتمی ایران درباره آینده برجام گفت، «برجام دیگر کارایی ندارد» و مدعی شد که «بیشتر از همه برای اروپاییها و آمریکا این کارآیی از بین رفته است.»
فقهی، چهارشنبه، 8 شهریور در گفتوگو با خبرگزاری «ایسنا» اظهار داشت: «هدف از برجام بنا بر آنچه غربیها مدعی هستند ایجاد وقفه در صنعت هستهای ایران بوده است» و افزود که «دیگر امکان متوقف کردن ایران وجود ندارد.»
پیش از آن نیز، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، در یک نشست خبری در روز یکشنبه، 5 شهریور، در پاسخ به سوالی درباره گزارشها مبنی بر کاهش سرعت غنیسازی 60 درصدی اورانیوم، گفت که غنیسازی طبق برنامه اقدام راهبردی در چهارچوب تدابیر کلی نظام انجام میشود.
او تاکید کرد که تهران سرعت تولید اورانیوم با میزان غنیسازی بالا را کاهش نداده است.
روزنامه «وال استریت ژورنال» در اوایل ماه جاری میلادی به نقل از منابع خود نوشته بود که ایران سرعت غنیسازی اورانیوم با درجه خلوص بالا در سطح نزدیک به ساخت تسلیحات و همچنین برخی از ذخایر هستهای بسیار غنیشده خود را کاهش داده است.
به گفته «وال استریت ژورنال» این اقدامات ایران میتواند زمینه کاهش تنشها با ایالات متحده و احیای گفتوگوهای گسترده درباره فعالیتهای هستهای این کشور را هموار کند.بلومبرگ میگوید، کاهش سرعت غنیسازی اورانیوم در ایران و به تبع آن تعدیل شتاب ذخیره اورانیوم غنیشده نتیجه مذاکرات غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن و توافق نانوشته میان آنها است.
به تازگی فاش شد که نمایندگان جمهوری اسلامی و ایالات متحده طی حدود دو سال مذاکره محرمانه و غیرمستقیم با میانجیگری قطر و عمان به توافقهایی، از جمله درباره تبادل زندانیان در ازای آزاد شدن شش میلیارد دلار دارایی بلوکه شده ایران در کره جنوبی دست یافتهاند.
هشدار گروسی درباره انباشت اورانیوم لازم برای تولید بمب اتمی
رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی چند روز پیش ابراز نگرانی کرد که جمهوری اسلامی با انباشت مقادیر قابل توجهی اوارنیوم با غنای ۶۰ درصد موارد لازم برای “ساخت چندین بمب اتمی” را در اختیار دارد.ایران از نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق هستهای اجرای تعهدات برجامی خود را کاهش داد و غنای اورانیوم را به ۲۰ درصد رساند.
حدود دو سال پیش و پس از انفجار در تاسیسات هستهای نطنز که به اسرائیل نسبت داده میشود جمهوری اسلامی اعلام کرد که غنیسازی اورانیوم را به ۶۰ درصد رسانده است.
افزایش تولید و فروش نفت ایران با کاهش تحریم
بلومبرگ جمعه گذشته نیز گزارش داده بود که ظاهرا واشنگتن در مذاکرات محرمانه با تهران موافقت کرده، تحریمها علیه فروش نفت ایران را کاهش دهد.
در این گزارش آمده بود، بر اثر همین انعطاف آمریکا، ایران تولید نفت خام خود را به بالاترین سطح از پنجسال پیش و پس از خروج ایالات متحده از برجام و تشدید تحریمها رسانده است.
دفتر آژانس بینالمللی انرژی در پاریس به تازگی تائید کرده که تولید نفت خام ایران در ماه گذشته میلادی به سه میلیون بشکه در روز افزایش یافته که بیشترین میزان از سال ۲۰۱۸ به این سو است.
گفته میشود، آمریکا در مورد از سرگیری صادرات نفت به برخی دیگر از مشتریان قدیمی ایران انعطافی نشان نداده اما فروش نفت به چین احتمالا به یک و نیم میلیون بشکه در روز رسیده است.
برخی ناظران احتمال میدهند که یکی از هدفهای دولت جو بایدن از بازگذاشتن راه افزایش فروش نفت ایران، بالابردن میزان عرضه در بازارهای جهانی و کم شدن قیمتها باشد.
پیامد کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی بازگشت ثبات و آرامش به بازار و کاهش بهای بنزین خواهد بود که میتواند در افزایش رضایت رای دهندگان آمریکایی از جو بایدن در انتخابات سال آینده نقش مهمی ایفا کند.
جمهوری اسلامی اخیرا اعلام آمادگی کرده، در ادامه گفتوگوهای غیرمستقیم با آمریکا مذاکرات هستهای با کشورهای اروپایی طرف توافق هستهای را نیز از سرگیرد.
گامهای کوچک و تنشزدایی به جای توافق بزرگ
خبرگزاری بلومبرگ از قول الی گرانمایه، عضو شورای روابط خارجی اروپا احتمال داده که در آستانه به جریان افتادن مقدمات انتخابات ریاست جمهوری سال آینده در ایالات متحده شاهد حرکتهای دیگری در مسیر تنشزدایی بین تهران و واشنگتن باشیم.
این سیاستمدار اروپایی معتقد است، کشورهای غربی به جای تلاش برای رسیدن به یک توافق همهجانبه با ایران برای حل و فصل مسئله هستهای و رفع نگرانیهای منطقهای ترجیح میدهند به توافقهای کوچک برای کاهش تنش دست یابند.در هفتههای گذشته و در پی تائید رسمی توافق نانوشته میان ایران و آمریکا و به جریان افتادن تبادل زندانیان و آزاد شدن شش میلیارد بلوکه شده در کره جنوبی، برخی مقامهای اسرائیلی هم گفته بودند که محدود شدن برنامه غنیسازی اورانیوم بخش دیگری از این توافق است.
واکنش ایران به شبیهسازی حمله به تاسیسات هستهای
همزمان، رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در گفتوگو با شبکه الجزیره شرط بازگشت ایران به تعهدات هستهای را رفع کامل تحریمها عنوان کرد.
محمد اسلامی همچنین با توجه به تهدیدهای اسرائیل درباره حمله به تاسیسات هستهای در صورت ادامه نزدیک شدن تهران به ساخت بمب اتم این تهدیدها را “تو خالی” توصیف کرد.
کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل اعلام کرده که این کشور و ایالات متحده در ماههای آینده رزمایشهای مشترکی برگزار میکنند که شامل شبیهسازی حمله به تاسیسات هستهای ایران و تمرین مقابله با حملههای موشکی چند جانبه میشوند.