جمعه سیاه در ایران بیش از هرجایی در رسانههای اجتماعی و سایتهای فروش آنلاین جریان داشت. کسبوکارهایی که از اینستاگرام و تلگرام بهعنوان میزبان کسب و کارشان استفاده میکنند، محصولات متفاوتی را در این پلتفرمها به فروش میرسانند. اما در این میان، دغدغههای اصلی ایرانیان در میان پرفروشترینها و پرتکرارترین محصولات و خدمات تخفیف خورده در جمعه سیاه بود. فیلترشکن و مهاجرت دو موضوعی است که این روزها روزمره و آینده شهروندان ایران را به خود گره زده است. به همین علت، اکنون در جمعه سیاه مهاجرت و فیلترشکن در میان پرتکرارترین تخفیفهای بازار مجازی ایران بود.
وبسایت زومیت با بررسی محتوای تولیدشده آماری را از بازار «بلک فرایدی» در رسانههای اجتماعی فعال در ایران به دست آورده است. بر اساس این دادهها، در میان محصولات و خدمات پرتکرار جمعه سیاه در تلگرام، فیلترشکن در میان پر تکرارترین محصولات جمعه سیاه بوده است. بر این اساس، دو درصد از محتوای محصولات و کالاهای پرتکرار در جمعه سیاه به فیلترشکن مربوط میشود.
برخی رسانههای داخل ایران پیش از این گردش مالی فروش فیلترشکنها را نزدیک به ۶۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده بودند. آمار ثابتی از فروش فیلترشکنها وجود ندارد و به صورت رسمی نمیتوان آماری در مورد میزان فروش این محصول که به ظاهر غیر قانونی است، ارائه کرد.
روزنامه اینترنتی فراز با ارائه گزارشی مدعی شد اگر تنها ۲۵ میلیون کاربر اقدام به خرید فیلترشکن کنند، مبلغی نزدیک به ۱۸۰۰ میلیارد تومان در ماه نصیب فروشندگان فیلترشکنها خواهد شد. عددی که حدود ۲ تا ۳ برابر درآمد عملیاتی شرکت مخابرات ایران است.
به گزارش زومیت، در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ هم کموبیش در پلتفرمهایی مثل تلگرام و اینستاگرام به این مناسبت پرداخته شده اما از سال ۱۴۰۰، جمعه سیاه بهویژه در اینستاگرام، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. جمعه سیاه در سال ۱۴۰۱، همزمان با فیلترینگ اینستاگرام از رونق افتاد اما سوم آذر ۱۴۰۲ بهعنوان بلک فرایدی امسال، هم در تلگرام و هم در اینستاگرام مورد توجه قرار گرفته و بیشترین میزان محتوا در پنج سال اخیر در جمعه سیاه ۱۴۰۲ تولید و منتشر شده است.
در اینستاگرام هم یکی از خدمات جالب توجهی که جزو پرتکرارترین محصولات و خدمات جمعه سیاه بودهاند خدمات مربوط به مهاجرت است که یک درصد از کل کالا و خدمات ارائهشده در بازه سه روز قبل تا سه روز بعد از جمعه سیاه را به خود اختصاص داده است.
از سوی دیگر، برخی سایتها و شرکتهای معروف در این حوزه نیز با ارائه بستهای از خدمات مهاجرتی تا ۸۰ درصد تخفیف برای مشتریانشان در نظر گرفتند. روزهای ابتدایی معرفی ابراهیم رئیسی بهعنوان رئیسجمهوری اسلامی، گزارشهایی از افزایش جستوجوی واژههای مربوط به مهاجرت منتشر شد.پس از اعتراضهای مختلف و نهایتا خیزش «زن، زندگی آزادی» روند مهاجرت رشد بسیاری پیدا کرد. نشریه فایننشنال تایمز چندی پیش اعلام کرده بود که ایران بین سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ با افزایشی ۱۴۱ درصدی، سریعترین رشد نرخ مهاجرت را در جهان داشت. این آمار البته دو سال اخیر را در نظر نگرفته است، اما نشان میدهد که روند صعودی مهاجرت در ایران پیش از این نیز شروع شده بود و در حال افزایش روزافزون است.
فایننشال تایمز همچنین به نقل از رصدخانه مهاجرت دانشگاه آکسفورد اعلام کرد که بین سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳، ایرانیها بیشترین جمعیت پناهجویانی بودند که به صورت قاچاقی موفق شدند از طریق کانال با قایقهای کوچک از اروپا خودشان را به انگلیس برسانند. بر اساس آمار، ۱۸ هزار ایرانی در این مدت به صورت قاچاقی وارد انگلیس شدهاند که ۲۱ درصد کل جمعیت پناهجویان قاچاقی را تشکیل میدهد.
این روزنامه با استناد به دادههای آماری رصدخانه مهاجرت ایرانیان، ضمن اشاره به افزایش شدید درخواستهای ایرانیان برای پناهندگی و ویزاهای دانشجویی و کار در خارج از کشور نوشت که ایران در حال گذراندن مرحله «مهاجرت گروهی کنترلنشده» است.
جمعیت تحصیلکرده و کارگران ماهر غالب مهاجران ایرانی را تشکیل میدهند. حسین علی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس، چندی پیش اذعان کرده بود که در دو سال گذشته بیش از ۱۰ هزار پزشک درخواست گواهی حسن انجام کار داده بودند که این گواهی عمدتا از طرف کشورهای دیگر برای پذیرش پزشکان درخواست میشود. صنعت فناوری ایران وضعیت بسیار وخیمتری دارد. شهریور ماه مشاور وزیر اقتصاد در گزارشی گفته بود ۵۰ درصد استارت آپهای ایرانی برای مهاجرت اقدام کردهاند.