
بهرغم ابراز خوشبینی معاون رئیس جمهوری آمریکا، وزیر خارجه ایالات متحده هشدار داد که اگر طی روزهای آینده پیشرفتی حاصل نشود ممکن است واشینگتن از تلاشهای میانجیگرانه خود برای پایان دادن به جنگ در اوکراین دست بکشد
مارکو روبیو روز جمعه ۲۹ فروردین، یک روز پس از دیدار با رهبران اروپایی و اوکراینی در پاریس، گفت دونالد ترامپ همچنان به دستیابی به یک توافق علاقهمند است، اما اولویتهای بسیاری در سراسر جهان دارد و اگر نشانهای از پیشرفت دیده نشود، آماده است از این موضوع عبور کند.
مقامهای آمریکایی، اروپایی و اوکراینی روز پنجشنبه در پاریس در نشستهای دوجانبه و چندجانبه با هدف برقراری آتشبس در اوکراین و تضمین امنیت آن کشور شرکت کردند.دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، جمعه 29 فروردین هشدار داد که اگر مسکو و کییف پایان دادن به جنگ را دشوار کنند او از تلاشها برای پایان دادن به جنگ در اوکراین، کنار خواهد رفت.
ترامپ گفت که اگر در اینباره جدیتی نشان داده نشود ایالات متحده ممکن است از میانجیگری بین اوکراین و روسیه کنار برود.
بهرغم این ترامپ به خبرنگاران گفت که او نمیخواهد از گفتوگوها دربارهی توقف جنگ در اوکراین کنارهگیری کند و افزود: «ما واقعا فرصت خوبی برای رسیدن به توافق بین اوکراین و روسیه داریم.»
ترامپ در پاسخ به پرسشی دربارهی اینکه آیا روسیه در این پرونده «او را بازی میدهد»، گفت: «هیچکس قادر به انجام چنین کاری نیست.»
این که روسیه من را در ارتباط با اوکراین بازیچه قرار داده، صحیح نیست. مایل به کنار رفتن از میانجیگری میان روسیه و اوکراین نیستم و فرصتی طلایی برای دستیابی به صلح در اوکراین وجود دارد.
این اظهارات رئیس جمهوری آمریکا در حالی مطرح میشود که جیدی ونس، معاون او، امروز در «رُم»، پایتخت ایتالیا، تاکید کرد که نسبت به پایان جنگ در اوکراین «خوشبین» است و خطاب به جورجیا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، گفت که او را در جریان تحولات مذاکرات قرار خواهد داد.
ونس گفت: «میخواهم نخستوزیر ایتالیا را از برخی مذاکرات میان روسیه و اوکراین و همچنین از اتفاقات 24 ساعت گذشته مطلع کنم» و توضیح داد: «پیشداوری نمیکنم، اما احساس میکنیم که قادریم به این جنگ بسیار بیرحم پایان دهیم.»
پیش از آن جمعه مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، گفته بود اگر در روزهای آینده پیشرفتی حاصل نشود، ممکن است ایالات متحده از تلاشها برای دستیابی به توافق صلح بین روسیه و اوکراین کنار برود.
روبیو که این سخنان را در پاریس پس از یک روز مذاکرات بین مقامات آمریکایی، اوکراینی و اروپایی مطرح کرد، گفت بحثها سازنده بود و طرحی برای گامهای پیشرو به سوی صلح تهیه شد.
مقامات فرانسوی اعلام کردهاند که انتظار میرود نشستی جدید با همان ترکیب، در لندن طی روزهای آینده برگزار شود.
روبیو در ادامه افزود که ممکن است در این نشست لندن که اوایل هفتهی آینده برگزار میشود، شرکت کند.
روبیو در هنگام ترک پاریس به خبرنگاران گفت: «ما اکنون به نقطهای رسیدهایم که باید تصمیم بگیریم آیا این امکانپذیر است یا خیر.»
گفتنی است دولت ترامپ پس از هفتهها تلاشهای میانجیگرانه خود برای برقراری آتشبس میان روسیه و اوکراین، اکنون خواهان آن است که ظرف چند روز، در اینباره تصمیمگیری شود.
روبیو پیش از ترک پاریس جایی که پنجشنبه در مذاکرات سطح بالا با متحدان اروپایی اوکراین و نمایندگان کییف شرکت کرده بود، به خبرنگاران گفت: «اگر پایان دادن به جنگ در اوکراین ممکن نباشد، باید از این مأموریت دست بکشیم.»
وزیر خارجه آمریکا در اظهارات خود در اینباره گفت «اکنون باید خیلی سریع، منظورم چند روز است، تصمیم بگیریم که آیا این طرح قابل اجرا هست یا خیر. اگر امکانپذیر نباشد و اختلافات ما آنقدر زیاد باشد که این اتفاق نیفتد، فکر میکنم احتمالاً رئیس جمهوری آمریکا به مرحلهای خواهد رسید که بگوید: کار تمام است.»
آیا فصل جدیدی در تلاشها برای صلح در اوکراین آغاز شده است؟
تحلیلی از ری فرلانگ، رادیو اروپای آزاد
اخیراً صحبتهایی دربارۀ دستیابی به آتشبس در اوکراین تا عید پاک مطرح شده بود. این اتفاق نیفتاد، اما ممکن است در تلاشهای دیپلماتیک پیشرفت ملموسی حاصل شده باشد که دلها را در این آخر هفته شاد کند.
نشانههایی که پس از گفتوگوهای سطح بالا میان کشورهای کلیدی اروپایی، اوکراین و ایالات متحده در پاریس به گوش رسید، بهطور غیرعادی مثبت بود.
این نخستین دیدار با چنین قالبی میان این طرفها بود و از بسیاری جهات چندان امیدوارکننده به نظر نمیرسید.
تلاشهای ایالات متحده برای متقاعد کردن روسیه به پذیرش نوعی آتشبس، با اظهارات مبهم و افزایش بمباران از سوی مسکو مواجه شده است.
استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، پس از سومین دیدارش با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، گفت که توافقی در حال «شکلگیری» است، اما تلویحاً اشاره کرد که اوکراین باید امتیازهای سرزمینی گستردهای به روسیه بدهد.
در کییف، ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، ویتکاف را به «ترویج روایتهای روسی» متهم کرد.
بدون دوربین، لطفاً
در پاریس، ویدئویی ۴۵ ثانیهای منتشر شد که در آن امانوئل بُن، مشاور ارشد فرانسوی، ظاهراً از ویتکاف میخواهد که جلسه را با گزارشی آغاز کند، پیش از آنکه تیم فیلمبرداری را نیروهای امنیتی به بیرون هدایت کنند.
به نظر میرسید که میخواستند دوربینها را بیرون کنند پیش از آنکه او چیزی بگوید.
نیکولا تنزر، تحلیلگر سیاسی فرانسوی، به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: «کاملاً روشن است که اکثر رهبران اروپایی، از جمله امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه، بهشدت با همهی پیشنهادهای مطرحشده، بهویژه از سوی استیو ویتکاف، مخالفاند.»
اما تنزر که رئیس مرکز مطالعات و پژوهش تصمیمگیری سیاسی در پاریس است، افزود که خودِ این نشست نشانهای از پیشرفت بود.
او گفت: «آنها اکنون درک کردهاند که نمیتوانند هیچ نوع توافقی بدون اروپاییها انجام دهند.»
توافقهای جدیدی درباره اوکراین اعلام نشد. اما طرفها توافق کردند که هفته آینده در لندن، گفتگوهایی در همین قالب جدید — اروپا، اوکراین و ایالات متحده — برگزار شود. این به نظر یک تحول عمده است.
حضور نمایندگان اروپا بر سر میز
در مذاکرات پاریس، کیت کلاگ، نماینده آمریکا نیز حضور داشت. او دو ماه پیش در مونیخ گفته بود که اروپا جایگاهی بر سر میز مذاکرات درباره آینده اوکراین نخواهد داشت. اما از آن زمان به بعد، کلاگ تقریباً در نشستهای کلیدی غایب بوده است.
یکی از دیپلماتهای فرانسوی گفت: «سهگانهی اروپایی [بریتانیا، فرانسه و آلمان] بر سر میز است و ما این کار را با جاهطلبی اروپایی انجام میدهیم.»
آلینا پولیاکووا، رئیس مرکز تحلیل سیاست اروپا در واشینگتن، نیز گفت که این نشست نشان میدهد واشینگتن اکنون بهدنبال حمایت اروپا است.
او گفت: «آنها به این نتیجه رسیدند که شما به نظر اروپا نیاز دارید، چون آنها خودشان درگیر این ماجرا هستند.»
«این فقط درباره یک نوار سرزمینی در اوکراین نیست. این موضوعات بزرگتری درباره امنیت اروپاست که نمیتوان آنها را از هم جدا کرد.»
تحولات دیپلماتیک دیگر
در حالیکه رهبران در پاریس گرد آمده بودند، دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، میزبان جورجا ملونی، نخستوزیر ایتالیا، در کاخ سفید بود.
او گفت که ممکن است در روزهای آینده دو تحول دیگر رخ دهد: توافقی با اوکراین برای دسترسی ایالات متحده به منابع معدنی کمیاب آن کشور و پاسخ روسیه به پیشنهاد آتشبس در اوکراین.
در هر دو مورد، اظهارات خوشبینانۀ پیشین مقامات آمریکایی تاکنون بینتیجه بوده است.
اما چشمانداز مسیر دیپلماتیک تازه با مشارکت اروپا، اوکراین و ایالات متحده واقعاً تازگی دارد. اکنون پرسش این است که آیا نشست اعلامشده در لندن آغاز فرایندی دیپلماتیک و ثمربخش خواهد بود یا فقط به بنبست دیگری منجر خواهد شد.