
نشست سران عرب در بغداد با صدور بیانیهای پایانی، بر ضرورت تأمین فوری منابع مالی برای بازسازی نوار غزه تأکید کرد.نشست سران اتحادیه عرب که روز شنبه در بغداد برگزار شد، در بیانیه پایانی خود از کشورها و نهادهای مالی بینالمللی و منطقهای خواست «فوراً حمایت مالی لازم» را برای اجرای طرح عربی بازسازی نوار غزه فراهم کنند.
این طرح که هدف آن بازسازی نوار محاصره شده و ویران شده غزه در پی ماهها حملات اسرائیل است، به عنوان جایگزینی برای طرح دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا مطرح شده که خواهان کنترل ایالات متحده بر این منطقه شده بود.رهبران و سران عرب، شنبه 27 اردیبهشت در سیوچهارمین دوره از اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه عرب که در بغداد برگزار شد، پایان جنگ غزه را خواستار شده و با صراحت تلاش اسرائیل برای کوچاندن اجباری فلسطینیها از نوار غزه را محکوم کردند.
در این دوره از اجلاس اتحادیه عرب در عراق شماری از رؤسا و رهبران و نمایندگانی از کشورهای عربی شرکت داشتند. همچنین، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد؛ احمد ابو الغیط، دبیرکل اتحادیه عرب؛ نمایندگانی از سازمان همکاری اسلامی، شورای همکاری خلیج، اتحادیه اروپا و پدرو سانچز، نخستوزیر اسپانیا نیز حضور یافتند.
این اجلاس سران عرب در بغداد حدود دو ماه پس از آن برگزار میشود که اجلاس فوقالعادهای به میزبانی قاهره برگزار شده بود و در آن کشورهای عربی طرحی را برای بازسازی غزه بدون کوچاندن ساکنان آن تصویب کردند.عبداللطیف جمال رشید، رییسجمهوری عراق، در سخنرانی خود در آغاز اجلاس سران اتحادیه عرب در بغداد، بر لزوم تلاش برای برقراری ثبات در منطقه تاکید کرد.
سی و چهارمین اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه عرب شنبه ۲۷ اردیبهشت با شعار «گفتوگو، همبستگی و توسعه» در بغداد آغاز به کار کرد.
رییسجمهوری عراق در سخنرانی افتتاحیه این اجلاس خواستار همکاری کشورهای عربی برای عبور از «شرایط پیچیده و چالشهای خطرناک» منطقه شد.
انتقال ریاست اجلاس از بحرین به عراق
عبداللطیف بن راشد الزیانی، وزیر امور خارجه بحرین، به نمایندگی از حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه این کشور، در مراسم افتتاحیه اجلاس اتحادیه عرب سخنرانی کرد و ریاست اجلاس را بهطور رسمی به عراق تحویل داد.
الزیانی با اشاره به میزبانی منامه از اجلاس پیشین اتحادیه عرب، آن را تجربهای ارزشمند دانست و گفت: «بحرین به شراکت حقیقی منجر به توسعه و ثبات پایدار امید دارد.»
او افزود در اجلاس بحرین، طرحهای مهمی برای گسترش همکاریها میان کشورهای عربی به تصویب رسید.
وزیر خارجه بحرین همچنین از کشورهای عربی بهدلیل حمایت از نامزدی منامه برای عضویت غیردائم در شورای امنیت سازمان ملل متحد قدردانی کرد.
ضرورت ابتکار عمل برای تقویت ثبات منطقه
پس از انتقال ریاست اجلاس، رییسجمهوری عراق در سخنرانی افتتاحیه خود گفت این اجلاس در شرایطی برگزار میشود که «سایه جنگ، امنیت و ثبات منطقه را تهدید میکند و مانعی در مسیر تلاشها برای توسعه و آرمانهای آینده ما است».
رشید افزود: «اجلاس بغداد در سایه شرایط بسیار پیچیده و چالشهای خطرناکی برگزار میشود که امنیت کشورها و سرنوشت ملتهای ما را تهدید میکند. این وضعیت ایجاب میکند ابتکار عمل و تحرک فوری برای تقویت فرصتهای ثبات عربی، منطقهای و بینالمللی در دستور کار قرار گیرد.»
او همچنین بر پایبندی به اصول سازمان ملل و قواعد حقوق بینالملل تاکید کرد و گفت: «عراق بر اهمیت حل و فصل اختلافات از طریق روشهای مسالمتآمیز و گفتوگوهای دوجانبه مستقیم یا از طریق میانجیها تاکید میکند. ما سیاست دیکته کردن، دخالتهای خارجی و استفاده از زور را مردود میدانیم.»
این اظهارات در حالی مطرح میشوند که ادامه عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه، حملات حوثیهای یمن به اسرائیل، پرونده هستهای جمهوری اسلامی، تحولات سوریه و تلاشها برای تشکیل کشور مستقل فلسطین موجب پیچیدهتر شدن معادلات خاورمیانه شده است.
حمایت از فلسطین
رییسجمهوری عراق در ادامه سخنان خود بر حمایت از فلسطین تاکید کرد و گفت: «ما بر موضع خود در خصوص دستیابی ملت فلسطین به حقوق خود در سرزمین ملیشان و رد تمامی تلاشهای مرتبط با سیاست کوچ اجباری تحت هر شرایط یا عنوانی پافشاری میکنیم.»
او با تاکید بر اهمیت یکپارچگی مواضع کشورهای عربی در برابر چالشهای منطقهای افزود: «امروز ما موظفیم بر نقاط مشترک خود تمرکز کنیم و از هر آنچه وحدت ما را به خطر میاندازد، پرهیز کنیم. پیوند خون، دین و تاریخ مشترک، ما را بهسوی همکاری و اقدام مشترک هدایت میکند.»
رشید در پایان سخنان خود ضمن خوشامدگویی به سران و نمایندگان کشورهای عربی، آغاز به کار رسمی سی و چهارمین اجلاس سران اتحادیه عرب به ریاست عراق را اعلام کرد.
همچنین کشورهای شرکتکننده در نشست سران عرب در بیانیه پایانی خود با اشاره بر «ضرورت فوری دستیابی به راهحلهای پایدار از طریق گفتوگو» در منطقه، از گفتوگوهای جاری میان جمهوری اسلامی و آمریکا حمایت کردند و خواستار دستیابی به توافقی برای استفاده صرفا صلحآمیز از انرژی هستهای شدند.
این کشورها بر «حاکمیت امارات متحده عربی بر جزایر سهگانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی» تاکید کردند و از جمهوری اسلامی خواستند در پاسخ به ابتکار امارات برای حل مسالمتآمیز این موضوع، از طریق مذاکرات مستقیم یا مراجعه به دیوان بینالمللی دادگستری، وارد عمل شود.
ترامپ ۱۶ بهمن سال گذشته در نشست خبری مشترک با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، از طرح خود برای مالکیت ایالات متحده بر نوار غزه و جابهجایی ساکنان آن خبر داد.
شبکه انبیسینیوز ۲۷ اردیبهشت به نقل از پنج منبع آگاه گزارش داد دولت ترامپ در حال بررسی طرحی برای انتقال دائمی تا یک میلیون فلسطینی از نوار غزه به لیبی است.
در همین حال، بر اساس پیشنویس «بیانیه بغداد» که نسخهای از آن به دست «العربیه.نت» رسیده و قرار است در پایان نشست عادی سیوچهارم صادر شود، مسائل مختلف عربی و منطقهای در آن گنجانده شده که در صدر آن، مسئله فلسطین قرار دارد.
لزوم پایان جنگ غزه و مخالفت با کوچ اجباری
بیانیه اتحادیه عرب که مجددا بر «محوریت مسئله فلسطین» تاکید دارد، خواستار توقف فوری جنگ در غزه شد. این در حالی است که از جامعه بینالمللی از جمله کشورهای تأثیرگذار خواسته شد که به «مسئولیتهای اخلاقی و حقوقی خود را برای توقف خونریزی و تضمین ورود بدون مانع کمکهای بشردوستانه فوری به تمام مناطق نیازمند در غزه» عمل کنند.
«بیانیه بغداد» از تمام کشورها خواست تا از طرح مشترک عربی ـ اسلامی درباره بازسازی و بهبود زودهنگام غزه که در نشست فوقالعاده سران عرب در قاهره (در ماه مارس گذشته) و نشست وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی در همان ماه در جده تصویب شد، حمایت سیاسی، مالی و حقوقی کنند.
صندوق بازسازی غزه
این بیانیه همچنین از پیشنهادها و ابتکارهایی که کشورهای عربی برای ایجاد صندوق بازسازی غزه ارائه کردهاند، استقبال کرد و بر اهمیت هماهنگی مشترک برای اعمال فشار بهمنظور بازگشایی همه گذرگاهها جهت ورود کمکهای بشردوستانه به تمام مناطق فلسطینی تاکید کرده است.
لزوم اجرای راهحل دو کشوری
اجلاس سران عرب در این بیانیه همچنین خواستار یک راهحل مسالمتآمیز، عادلانه و همهجانبه برای مسئله فلسطین شد و از فراخوان محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، برای برگزاری کنفرانسی بینالمللی درباره صلح حمایت کرد؛ همچنین بر ضرورت برداشتن گامهای برگشتناپذیر برای اجرای راهحل دو کشوری طبق ابتکار صلح عربی و قطعنامههای بینالمللی تاکید ورزید.
این بیانیه، خواستار استقرار نیروهای حافظ صلح وابسته به سازمان ملل متحد در اراضی اشغالی فلسطین تا زمان اجرای راهحل دو کشوری شد و از شورای امنیت سازمان ملل خواست تا اقدامات لازم را برای تحقق این راهحل به عمل آورد.
در ادامه، از همه گروههای فلسطینی خواسته شد که بر سر یک پروژه ملی فراگیر و یک چشمانداز راهبردی مشترک به توافق برسند. اجلاس سران عرب در ادامه از موضع کشورهای اروپایی از جمله اسپانیا، نروژ و ایرلند در بهرسمیت شناختن کشور فلسطین قدردانی و بار دیگر حمایت خود را از موضع آفریقای جنوبی در پرونده قضایی علیه اسرائیل اعلام کرد.
روند انتقالی و رفع تحریمهای سوریه
در خصوص تحولات سوریه، این بیانیه بر احترام به انتخابهای مردم سوریه در تمامی اقشار و گروههای آن و بر اهمیت حفظ امنیت و ثبات سوریه که تأثیر مستقیم بر امنیت و ثبات منطقه دارد، تاکید کرد. همچنین بر حمایت از تمامیت ارضی سوریه، رد هرگونه دخالت در امور داخلی این کشور و محکومیت حملات مکرر اسرائیل به اراضی سوریه، نقض حاکمیت آن و تلاش برای تضعیف و نابودی منابع ملی سوریه تاکید شده است.
این بیانیه همچنین بر ضرورت پیشبرد یک روند سیاسی انتقالی فراگیر تاکید کرد که تنوع و صلح اجتماعی را حفظ کند و احترام به باورها و مقدسات تمامی اقشار و گروههای مردم سوریه را تضمین و به بازسازی سوریه کمک کند.
در بیانیه اجلاس سران عرب در بغداد همچنین اعلام دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر رفع تحریمهای سوریه مورد استقبال قرار گرفت.
در ادامه، بیانیه اجلاس سران عرب، برای برگزاری یک کنفرانس گفتوگوی ملی فراگیر با مشارکت همه اقشار مردم سوریه، به منظور تامین منافع ملی سوریه، تضمین مشارکت مؤثر و همزیستی اجتماعی در این کشور فراخوان داده شد و در این راستا اعلام آمادگی دولت میزبان (عراق) برای میزبانی چنین کنفرانسی در هماهنگی با دبیرخانه اتحادیه عرب و دیگر کشورها مورد تقدیر قرار گرفت.
امنیت و ثبات لبنان
در بیانیه اجلاس بغداد همچنین بر حمایت از لبنان در مواجهه با چالشها و حفظ امنیت، ثبات و تمامیت ارضی آن و بر حفاظت از مرزهای به رسمیت شناختهشده بینالمللی لبنان در برابر هرگونه تجاوز و نقض حاکمیت این کشور تاکید شد. همچنین از برگزاری انتخابات محلی استقبال و از همه گروههای سیاسی خواسته شد تا با رسیدن به تفاهم، از زبان به حاشیهراندن و حذف پرهیز کنند و اصلاحات اقتصادی ضروری را اجرا کنند.
این بیانیه همچنین ضمن تاکید بر همبستگی کامل با یمن در حفظ حاکمیت و وحدت این کشور، از تلاشها برای دستیابی به ثبات و امنیت، پایان دادن به جنگ و شکافها و یافتن راهحلهایی از طریق گفتوگوی داخلی اعلام حمایت کرد.
بحران سودان
بیانیه بغداد همچنین بر «اهمیت یافتن راهحل سیاسی برای توقف درگیریها در سودان به گونهای که حاکمیت، تمامیت ارضی و امنیت مردم این کشور حفظ شود» تاکید کرد و در ادامه بر ضرورت تضمین دسترسی امن فعالان حوزه انساندوستانه تاکید کرد.
در این بیانیه از تمامی طرفها خواسته شد تا در ابتکارات حل بحران مانند «ابتکار اعلام جده» و سایر طرحها مشارکت کنند؛ و همچنین با استقبال از بیانیه صادر شده توسط «مرکز توسعه دولتهای آفریقایی» (ایگاد) که بر اتحاد بسترهای حل بحران در سودان تاکید دارد، تایید شد.
بحران لیبی
بیانیه اجلاس سران عرب در بغداد همچنین بر حمایت از لیبی و حل بحران این کشور از طریق گفتوگوی ملی تاکید کرد، به گونهای که وحدت کشور حفظ شود، خواستههای مردم برآورده و ثبات دائمی برقرار شود. همچنین همه اشکال دخالت در امور داخلی لیبی مردود دانسته شد.
در این بیانیه خواسته شده است تا تمامی نیروهای خارجی و مزدوران در بازه زمانی مشخصی از خاک لیبی خارج شوند و همه طرفها به ادامه روند سیاسی و تحقق آشتی ملی متعهد شوند.
خاورمیانه عاری از سلاح هستهای و کشتار جمعی
بیانیه بغداد همچنین بر ضرورت ایجاد منطقهای عاری از سلاحهای هستهای و سلاحهای کشتار جمعی در خاورمیانه مطابق با مراجع مورد توافق تاکید کرد. این در حالی است که بر اهمیت امنیت آبی به عنوان یکی از ارکان اصلی امنیت ملی عربی تاکید شد و در این زمینه حمایت از تلاشهای عراق، مصر، سودان و سوریه برای تضمین حقوق آبی مشروع آنها مورد تاکید قرار گرفت.
محکوم کردن تروریسم و گفتمانهای نفرتپراکنی
این بیانیه همچنین موضع ثابت کشورهای عربی در محکوم کردن تمامی اشکال و انواع تروریسم و ایدئولوژیهای مرتبط با آن را تایید کرد و بر مقابله با جرایم سازمانیافته، مبارزه با مواد مخدر، قاچاق انسان و پولشویی تاکید شد.
در بیانیه این اجلاس حاضران ضمن قدردانی از تلاشهای عراق در مقابله با تهدیدات تروریستی، فعالسازی اقدامات بازدارنده برای مقابله با گفتمانهای نفرتپراکنی، افراطگرایی و تحریک به خشونت، را خواستار شدند.
حمایت از مذاکرات ایران و آمریکا
سران عرب در این اجلاس خاطرنشان کردند که از مذاکرات میان ایران و ایالات متحده آمریکا تا رسیدن آن به نتایجی مثبت حمایت میکنند. همچنین این بیانیه نقش مثبت میانجیگرانه سلطنت عمان در این مذاکرات را تحسین کرده و مجددا بر اهمیت همکاری نزدیک با سازمان ملل متحد و آژانسهای تخصصی آن تاکید شد.
این نشست همچنین خواستار افزایش فشارهای بینالمللی برای «توقف خونریزی» در غزه شد و از لغو تحریمهای آمریکا علیه سوریه استقبال کرد.