روز دوشنبه ۵ شهریور حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی برای پاسخ گفتن به ۵ پرسش نمایندگان در مجلس شورای اسلامی حضور یافت. نمایندگان تنها از یک پاسخ روحانی قانع شدند و به چهار پاسخ دیگر وی رای منفی دادند.
پس از انتشار خبر شکست روحانی در صحن مجلس و احتمال کشیده شدن پای قوه قضائیه به ماجرا، مارتین گلن تحلیلگر روزنامه «فرانکفورتر روندشاو» در تحلیل اوضاع آشفته ایران نوشت: «اعتماد به دولت ایران همواره کمتر میشود. شرکتها این کشور را ترک میکنند و همزمان جایگاه روحانی لرزان میشود».
نویسنده آلمانی میافزاید: «موجها بلندتر میشوند. محمد خاتمی رئیس جمهور مردمپسند اسبق در این روزها نسبت به از هم پاشیدن سیستم سیاسی هشدار داده است. جمهوری اسلامی در شدیدترین بحران ۴۰ سال تاریخچهی خود غرق شده است. بیاعتمادی میان مردم و رهبری انفجارآمیز میشود».
احتمال استیضاح سومین وزیر روحانی
مارتین گلن همچنین به بحران روابط دولت و مجلس در ایران میپردازد و مینویسد: «آخر این هفته مجلس پس از وزیرکار، وزیر اقتصاد را هم از مقامش کنار زد. حالا ظاهرا نوبت وزیر صنعت و معدن است. نمایندگان جناحهای مختلف در مجلس دریافتهاند که جمهوری اسلامی برای مقابله با تحریمهای جدید ایالات متحده آمریکا آمادگی ندارد. ملت احساس درماندگی میکند. طبقه متوسط در فقر فرو میرود. حسن روحانی روز سهشنبه در مجلس گفت که در گفتگوی تلویزیونی خود از مردم خواسته است تا به مقابله با یکدیگر نپردازند بلکه همبستگی خود را حفظ کنند».
به نظر این تحلیلگر آلمانی، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا احساس پیروزی میکند زیرا دولت در ایران متزلزل شده و به نظر میرسد که روحانی اعتبار خود را نزد مردم از دست داده است. وی توضیح میدهد: «تنها حرف علی خامنه ای رهبر انقلاب است که میتواند مانع برکناری روحانی شود. ماههاست سیاستمداران و مردم ایران تعادل عصبی خود را از دست دادهاند، در حالی که دونالد ترامپ پیروزمندانه ذخائر نفتی استراتژیک کشور خود را برای حفظ تعادل بازار پس از تحریم صادرات نفت ایران در ماه نوامبر آماده کرده است».
در دنباله این مطلب میخوانیم: «بر پایه محاسبات آمریکا صادرات نفت ایران دست کم روزی نیم میلیون بشکه کاهش خواهد یافت. این یک سوم میزان صادرات فعلی است. پیش از همه، چین هنوز نشان میدهد که تحت تاثیر قرار نگرفته و واردات نفت از ایران را قطع نخواهد کرد. در مقابل برخورد تهاجمیترامپ همواره تاثیر قویتری بر اروپا میگذارد».
قول بیپشتوانه اروپاییها به ظریف
نویسنده آلمانی سپس به مذاکرات ماه ژوییه سیاستمداران اروپایی با محمدجواد ظریف میپردازد و مینویسد: «قدرتهای بازمانده در توافق اتمی، فرانسه، بریتانیا و آلمان همراه با روسیه و چین در پایان ماه ژوییه در بروکسل به محمدجواد ظریف قول دادند توافق اتمی، داد و ستدهای مالی و مناسبات اقتصادی خود را با ایران حفظ کنند. به تازگی هم کمیسیون اروپا نخستین بخش از بسته کمک مالی ۵۰ میلیون یورویی خود را آزاد کرد. با این پول باید پروژههای پایدار اقتصادی و اجتماعی در ایران مورد پشتیبانی قرار گیرند».
اما آیا این ژست دوستانه اتحادیه اروپا با رفتاری که شرکتهای اروپایی در ایران در پیش گرفتهاند در تضاد نیست؟ تحلیلگر آلمانی خروج پیاپی شرکتهای بزرگ اروپایی از ایران را نشانه این تضاد جدی ارزیابی میکند و ادامه میدهد: «خروج از جمهوری اسلامی جریان دارد. در کنار کنسرن توتال فرانسه، غول انرژی روسی لوک اویل هم فرار را بر قرار ترجیح داد. سنگینوزنهایی مثل پژو، دایملر و زیمنس هم بساط خود را جمع کردند. همچنین شرکت متخصص تونلسازی «هرن کنشت» بار خود را بست، در حالی که فقط یک امضا پای قرارداد ۲۰ میلیون یورویی برای ایجاد یک تونل اتوبان باقی مانده بود».
زنگ خطری که شرکتهای هواپیمایی به صدا در آوردند
حتی شرکتهای کوچک اروپایی که چون جای چندانی در بازار آمریکا ندارند مایلند در ایران بمانند، به نوشته تحلیلگر رزنامه آلمانی هیچ بانکی را پیدا نمیکنند که انتقالات مالی آنها را انجام دهد. به همین دلیل بود که اعلام قطع پروازهای ایرفرانس و کیالام و بریتیش ایرویز به تهران، هفته گذشته چون زنگ خطر به صدا درآمد.
در پی این تصمیمها، خط هوایی اتریش پروازهای گردشگری خود را به اصفهان و شیراز قطع کرد، در حالی که لوفتهانزا و آل ایتالیا هنوز به فعالیت خود ادامه میدهند.
مقالهی «فرانکفورتر روندشاو» با اشاره به تازهترین سخنان وزیر اقتصاد آلمان به پایان میرسد که به تازگی گفته است: «اجازه نمیدهیم واشنگتن مناسبات بازرگانی با سایر کشورها را به ما دیکته کند. همه شرکتهای آلمانی مجاز هستند همچنان در ایران سرمایهگذاری کنند، در هر سطحی که میخواهند».
اما مارتین گلن تحلیلگر آلمانی معتقد است این سخنان گزاف نمیتواند سردرگمی شدید اروپاییها را پردهپوشی کند. وی توضیح میدهد: «سخنان المار بروک سیاستمدار اتحادیه اروپا و رئیس پرسابقه کمیسیون خارجی پارلمان اروپا لحن واقعیتری دارد. به نظر این سیاستمدار امکانات بروکسل برای حفاظت شرکتهای اروپایی از مجازاتهای آمریکا بسیار محدود است. وی نتایج روند خروج فعلی از ایران را بسیار فاجعهبارتر میداند».
نویسندهی «فرانکفورتر روندشاو» در پایان به نقل از رئیس کمیسیون روابط خارجی پارلمان اروپا مینویسد: «ما به لحاظ اقتصادی به سیاستی تکیه کردهایم که در خاورمیانه نه به حل مشکلات بلکه به درگیری میانجامد».
*منبع: فرانکفورتر روندشاو