آفتابكاران اخبار و مقالات دربارة ايران و مقاومت
اعدام نوید افکاری، ورزشکار معترض ایرانی در روز ۲۲ شهریور، رابطه ایران و اتحادیه اروپا را گرفتار تنشی کرد که منجر به لغو سفر جواد ظریف، وزیر خارجه ایران به کشورهای اروپایی شد.
آقای ظریف قرار بود روز دوشنبه ۱۴ سپتامبر (۲۴ شهریور) به اروپا برود و با مقامات کشورهایی چون بریتانیا، فرانسه، آلمان و اسپانیا دیدار کند اما اتحادیه اروپا، همان روز اعلام کرد که اعدام نوید افکاری را به «شدیدترین وجه» محکوم می‌کند.
آن لینده، وزیر خارجه سوئد، باربل کوفلر، کمیسر حقوق بشر دولت آلمان، یپه کوفورد، وزیر خارجه دانمارک، هانس-اودو موتسل، سفیر آلمان در ایران و برخی دیگر از مقامات سیاسی و ورزشی اروپا، اعدام نوید افکاری را محکوم کردند.
در سوی مقابل، علی باقری کنی، معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه ایران با انتقاد شدید از واکنش برخی کشورهای اروپایی به اعدام نوید افکاری، خواستار رعایت «ادب دیپلماتیک» از سوی این کشورها شد.
وزارت خارجه ایران نیز روز دوشنبه با احضار سفیر آلمان در تهران، «اقدام خارج از عرف دیپلماتیک سفارت آلمان» در تهران را به منزله «دخالت در امور داخلی» ایران دانست و آن‌را به شدت محکوم کرد.
سفیر آلمان در تهران، یک روز قبل از احضار به وزارت خارجه ایران، در صفحه رسمی توییتر خود بیانیه بربل کوفلر، کمیسر حقوق بشر دولت آلمان را در اعتراض به اعدام نوید افکاری بازنشر کرده بود که «خاموش کردن صداهای مخالف» از طریق «نادیده گرفتن حقوق اساسی» را ناپذیرفتنی قلمداد کرده بود.
اینکه چرا ایران به رغم درخواست‌های متعدد جهانی برای عدم اجرای حکم اعدام نوید افکاری، هشت روز قبل از آغاز تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل، نوید افکاری را اعدام کرد و به مخدوش شدن رابطه‌اش با اروپا اهمیتی نداد، سوالی اصلی یورونیوز در گفت‌وگو با ناصر هادیان، تحلیلگر مسائل استراتژیک و مهدی ذاکریان، مدیر مسئول فصلنامه فارسی-انگلیسی «مطالعات بین المللی» است.
استقلال قوه قضاییه یا امنیت ملی؟
مهدی ذاکریان درباره دلیل اعدام یا قصاص نوید افکاری در این مقطع زمانی می‌گوید: «قوه قضاییه در ایران بر مبنای قانون عمل می‌کند و یک دستگاه مستقل است و خودش تصمیم می‌گیرد چه زمانی یک مجازات را اعمال کند. وقتی مجازاتی، قصاص باشد، بر مبنای خواست اولیای دم اجرا می‌شود. ما باید به تفکیک قوا احترام بگذاریم و نباید قوه قضاییه را به دستگاه دیپلماسی کشور ربط دهیم. ایران یک کشور مستقل است و دستگاه‌های حکومتی‌اش هم کار خودشان را انجام می‌دهند. بنابراین یک قوه نمی‌تواند وارد حدود اختیارات یک قوه دیگر شود. اما اگر سوال شما این باشد که آیا بهتر نیست مجازات‌های اعدام با تاخیر و بررسی بیشتر اجرا شوند، پاسخ من قطعا مثبت است. هنجار حاکم بر جامعه بین‌المللی به سمت عدم اعدام یا کاهش اعدام می‌رود. اتفاقا جمهوری اسلامی در راستای کاهش موارد اجرای قصاص یا جرائم منجر به اعدام تلاش می‌کند. ولی ابعاد پرونده نوید افکاری کاملا روشن نشد. عده‌ای مدعی‌اند نوید افکاری به اصرار اولیای دم قصاص شد، عده‌ای هم می‌گویند این یک اعدام سیاسی بود. ولی نکته مهم این است که در مساله اعدام، که مورد نکوهش هنجارهای بین‌المللی است، باید دقت بیشتری صورت بگیرد.»
اعدام نوید افکاری: پرونده‌ای قضایی یا سیاسی؟
باید فرصت می‌دادند که شاید اولیای دم رضایت دهند. چه عجله‌ای بود که این کار انجام شود؟ اما برای من مهم‌تر از واکنش اروپا و آمریکا و سازمان ملل، بحث انسانی ماجراست. اگر فردا متوجه شوند اشتباه کرده‌اند، مگر می‌توانند نوید را برگردانند؟ناصر هادیان هم می‌گوید: «قطعا این اعدام با عجله صورت گرفت. تردیدهایی در پرونده وجود داشت که نیازمند بررسی بیشتر بودند. باید فرصت می‌دادند که شاید اولیای دم رضایت دهند. چه عجله‌ای بود که این کار انجام شود؟ اما برای من مهم‌تر از واکنش اروپا و آمریکا و سازمان ملل، بحث انسانی ماجراست. اگر فردا متوجه شوند اشتباه کرده‌اند، مگر می‌توانند نوید را برگردانند؟»
آقای هادیان درباره استقلال قوه قضاییه در ماجرای اعدام نوید افکاری می‌گوید: «استقلال قوه قضاییه دلیلی بر بی‌اعتنایی به مقولات مهم‌تر نیست. در خود آمریکا هم می‌گویند قوه قضاییه مستقل است ولی تصمیماتی وجود دارد که باید متناسب با امنیت ملی آمریکا اتخاذ شوند. از حیث ملاحظات مرتبط با امنیت ملی، نوید قطعا نباید اعدام می‌شد اما برای من بعد انسانی ماجرا مهم‌تر است. حتی اگر فرض را بر استقلال قوه قضاییه بگذاریم، وقتی بحث امنیت ملی مطرح شود، مصلحت‌اندیشی می‌شود. بالاخره در ایران شورای عالی امنیت ملی هم وجود دارد و در چنین مواردی باید نظر بدهد و به نظرش توجه شود.»
«اروپا توجه کند این اعدام به سود کدام جناح است»
برخی از تحلیلگران سیاسی این ادعا را مطرح کرده‌اند که اعدام نوید افکاری، اقدامی باب طبع راستگرایان افراطی در ایران و در حکم نوعی زمینه‌سازی بود برای نابودی برجام. مهدی ذاکریان درباره این تحلیل سیاسی می‌گوید: «من راجع به این موضوع نمی‌توانم اظهار نظر کنم که آیا راست افراطی علاقه‌مند به اعدام نوید افکاری بوده و یا دست کم در صدد بهره‌برداری سیاسی از این موضوع بوده است یا نه؟ چیزی که می‌توانم بگویم این است که قوه قضاییه ایران یک دستگاه مستقل است . تصمیمات خودش را فراتر از فشارهای جناحی اتخاذ می‌کند. بنابراین ما نباید یک موضوع را که ممکن است نتیجه‌اش به نفع جناح خاصی باشد، به حساب تصمیم‌گیری یک دستگاه قضایی مستقل بگذاریم. نکته مهم این است که اگر اروپایی‌ها آگاه باشند که نتیجه سیاسی این اعدام به سود چه گروه‌هایی در داخل ایران می‌تواند باشد، پس باید آگاهانه‌تر درباره واکنش نشان دادن به این اعدام تصمیم بگیرند.»
آقای ذاکریان در پاسخ به این سوال که آیا در تحلیل شما استقلال قوه قضاییه بیش از حد جدی گرفته نشده، می‌گوید: «من ارزیابی نمی‌کنم که قوه قضاییه عملا چقدر مستقل است. من گفتم قانونا قوه قضاییه در ایران مستقل است. اگر درباره میزان استقلال عملی قوه قضاییه ارزیابی خاصی داشته باشم، بعدا باید در برابر کسانی که ممکن است از ارزیابی من متضرر شده باشند، پاسخگو باشم! از لحاظ قانونی قوه قضاییه مستقل است و تصمیماتش را نمی‌توان به حساب جناح‌های سیاسی گذاشت. ارزیابی اینکه آیا قوه قضاییه قانونی عمل کرده یا نه، بحث دیگری است که در تحلیل من وجود نداشت. من سلبا یا ایجابا در این زمینه اظهار نظری نکردم. اینکه آیا قوه قضاییه در ایران مستقل عمل می‌کند و کاری هم به پیامد عملکردش در سیاست خارجی ندارد، سوالی است که من به آن پاسخی نمی‌دهم؛ ولی به لحاظ قانون اساسی، قوه قضاییه فراتر از مسائل سیاسی و روابط خارجی است. قاضی بر اساس محاسبات دیپلماتیک نمی‌تواند له یا علیه یک متهم حکم صادر کند. قاضی باید بر اساس قانون و در یک دادگاه عادلانه با حضور وکیل حکم صادر کند. من درباره روایی نا ناروایی حکم صادر علیه نوید افکاری اظهار نظری نکردم. درباره مجازات اعدام هم معتقدم ایران باید به سمت کاهش اعدام حرکت کند.»
