حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه «کیهان» در یادداشتی، اظهارات شماری از مقامات ایران مانند حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه این کشور، درباره احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا را «نسنجیده» خواند و گفت، «پادوهای کاسهلیس داخلی» در ایران از اظهارات امیرعبداللهیان و علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت این کشور استقبال کردهاند.
شریعتمداری که پیشتر از منتقدین توافق هستهای موسوم به «برجام» بود، مذاکره مستقیم با آمریکا را امری غیرضروری خواند و گفت، مقامات ایران «در پی آب به سوی سراب میروند.»
شریعتمداری در این یادداشت، از امیرعبداللهیان و شمخانی به عنوان دو چهره حامی مذکرات مستقیم با آمریکا یاد میکند اما با توجه به اینکه ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری این کشور نیز اظهارات شمخانی و عبداللهیان را تایید کرد، بهنظر میآید شریعتمداری با حمله به رئیسی، در پی دلجویی از «نیروهای حزباللهی و انقلابی» است.
او در این زمینه نوشت: «این اظهارات موجی از ابراز نگرانی در میان طیف گسترده نیروهای حزباللهی و پا بهرکاب انقلاب را نیز درپی داشته است و امید آنکه هرچه زودتر اظهارات نسنجیده خود را تصحیح کرده و شبهاتی که پدید آوردهاند را برطرف کنند.»
ابراهیم رئیسی، شامگاه سهشنبه 25 ژانویه، در مصاحبهای با تلویزیون دولتی این کشور گفت، اگر آمریکا آماده رفع تحریمها علیه ایران باشد، این دو کشور میتوانند بهصورت مستقیم مذاکره کنند.
وزیر خارجه ایران نیز گفته بود که این کشور رایزنی مستقیم با آمریکا را، در صورت لزوم نادیده نخواهد گرفت.
علی شمخانی نیز پس از این در توییتی گفت، «اگر توافق خوب در دسترس باشد» هیئت مذاکرهکننده ایران بهصورت مستقیم با همتایان آمریکایی خود در وین مذاکره خواهند کرد.
«مذاکره مستقیم یک نیاز است»
بهدنبال این اظهارات، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، رایزنی مستقیم این دو کشور در وین را یک «نیاز» دانست و مذاکرات غیرمستقیم را مانعی برای پیشرفت این گفتوگوها خواند.
پرایس، سهشنبه 25 ژانویه به وقت محلی، در نشست مطبوعاتی این وزارتخانه گفت، این کشور از مدتها پیش آمادگی خود را برای مذاکرات مستقیم اعلام کرده است اما به گفته پرایس، تهران تاکنون بر غیرمستقیم بودن این مذاکرات اصرار داشته است.
او در مورد احتمال رایزنی مستقیم بین این دو کشور در آینده نزدیک گفت، «این سوال را میباید از مقامات تهران پرسید.»
چرخش جدید رهبر ایران
اظهارات اخیر مقامات ایران مبنی بر احتمال رودر رویی هیئت ایرانی و آمریکایی در وین در حالی صورت میگیرد که علی خامنهای رهبر این کشور، مذاکره هیئت پیشین این کشور با نمایندگان آمریکا را «ممنوع» اعلام کرده بود.
او در ماه جاری برای چندمین بار، موضع خود را نسبت به مذاکره با آمریکا تغییر داد و در چرخشی جدید گفت: «با دشمن مذاکره و تعامل میکنیم اما در مقابل حرف زور تسلیم نمیشویم.»
خامنهای پیش از این در اظهاراتی گفته بود، روحالله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی، «مذاکره با آمریکا را تا وقتی این رژیم آدم نشود ممنوع کرده بود ما هم بر همین نکته تأیید میکنیم.»
بسیاری از مقامات ایران با استناد به این گفته خامنهای، هر گونه مذاکره مستقیم با آمریکا تا زمانی که برجام احیا نشود را ممنوع دانسته بودند. اما بهنظر میآید خامنهای در چرخشی دیگر، اجازه مذاکره مستقیم با آمریکا را به هیئت ایرانی در وین داده است.
«ژست انقلابی»
علی مطهری، نماینده پیشین مجلس ایران و از سیاستمداران برجسته این کشور، چهارشنبه 26 ژانویه در مصاحبهای گفت، ایران پیش از این نیز با آمریکا مذاکره مستقیم داشته است اما بهدلیل «ژست انقلابی» عدهای، این دیدارها اعلام نمیشد.
او دلیل مخالفت پیشین برخی مقامات ایران با این نوع از مذاکرات و چرخش جدید آنها را «ژست انقلابی» دانست و گفت، مخالفت این عده با مذاکرات مستقیم بهدلیل برخی شعارهایی بوده که قبلا سر دادهاند.
دور هشتم مذاکرات احیای توافق هستهای موسوم به برجام در حال برگزاری است و مقامات آمریکایی در آخرین اظهارات خود، از «زمان کم باقیمانده» در این مذاکرات خبر دادهاند.