آفتابكاران اخبار و مقالات درباره ايران و مقاومت
فیلم سیاسی و مهیج “یک تصادف ساده” ساخته جعفر پناهی، کارگردان سرشناس و معترض ایرانی، شامگاه شنبه ۳ خرداد (۲۴ مه) موفق به کسب نخل طلای هفتاد و هشتمین دوره جشنواره فیلم کن شد که یکی از معتبرترین جوائز سینمایی جهان است.
فیلم سیاسی و مهیج “یک تصادف ساده” ساخته جعفر پناهی، کارگردان سرشناس و معترض ایرانی، شامگاه شنبه (۳ خرداد ۱۴۰۴) موفق به کسب نخل طلای هفتاد و هشتمین دوره جشنواره فیلم کن شد. این فیلم که افشاگری تند و بی‌پرده‌ای از فساد و استبداد در ایران است، پس از سال‌ها محرومیت و ممنوعیت، نخستین حضور رسمی پناهی در کن پس از سال ۲۰۰۳ را رقم زد.
پناهی که سال‌هاست با ممنوعیت کار و سفر از سوی جمهوری اسلامی مواجه بوده، این بار توانست شخصاً در جشنواره کن حضور یابد و معتبرترین جایزه سینمایی جهان را دریافت کند. او پیش از این، آثارش را به‌صورت مخفیانه از ایران خارج می‌کرد، از جمله فیلمی که در یک فلش مموری جاسازی‌شده در داخل کیک به جشنواره‌های جهانی رسید.
حضوری پررنگ از سیاست و اعتراض در کن ۲۰۲۵
مراسم امسال جشنواره کن، یکی از سیاسی‌ترین دوره‌های خود را پشت سر گذاشت. علاوه بر فیلم پناهی، بسیاری از آثار دیگر نیز به موضوعاتی چون سرکوب، تبعیض، هویت و جنگ اختصاص داشتند. در شب پایانی، خاموشی گسترده‌ای که به دلیل آتش‌سوزی مشکوک رخ داد، چند ساعتی جشنواره را مختل کرد؛ اما با راه‌اندازی ژنراتورها، دوباره ادامه یافت.
جایزه بزرگ هیأت داوران به فیلم “ارزش احساسی” ساخته‌ی “یواخیم تریه” کارگردان نروژی اهدا شد و جایزه بهترین کارگردانی به فیلم “عامل مخفی” از برزیل تعلق گرفت. فیلم “کیک رئیس‌جمهور” از عراق نیز جایزه بهترین فیلم اول را در بخش “پانزده کارگردان” دریافت کرد.
کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس برلینی، “ماشا شیلینسکی”، در جشنواره فیلم کن برای فیلم خود با عنوان “نگاه کردن به خورشید” (Sound of Falling) موفق به دریافت جایزه هیأت داوران شد. شیلینسکی این جایزه را روز شنبه در مراسم اختتامیه جشنواره، از دستان بازیگر آمریکایی دَواین جوی راندولف دریافت کرد.
در حاشیه جشنواره، جنگ غزه بارها به موضوع گفت‌وگوها بدل شد. فیلم مستند “روحت را در دست بگیر و راه برو” درباره فاطمه حسونه، خبرنگار فلسطینی که در حمله هوایی اسرائیل کشته شد، یکی از آثار تأثیرگذار این دوره بود.
با اهدای نخل طلا به جعفر پناهی، جشنواره کن ۲۰۲۵ نه‌تنها شاهد درخشش دوباره سینمای ایران در سطح بین‌المللی بود، بلکه صدای اعتراض و مقاومت نیز به شکلی پررنگ در صحنه‌ی هنر جهان طنین‌انداز شد.
فشار نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی بر عوامل فیلم پناهی
جعفر پناهی، فیلمساز معترض ایرانی، روز چهارشنبه ۲۱ مه اعلام کرد که او و بازیگرانش از زمان انتخاب فیلم جدیدش برای جشنواره فیلم کن، تحت “فشار” قرار گرفته‌اند و دو نفر از اعضای گروهش برای بازجویی فراخوانده شده‌اند.
به گفته ایریس کنبلوک؛ دبیر جشنواره کن، پناهی با ارسال فیلم از دست‌اندرکاران جشنواره خواسته بود که اطلاعات بیشتری درباره این فیلم و داستان آن اعلام نکنند.
پناهی در یک نشست خبری در کن گفت: «به محض اینکه خبر انتخاب فیلم در کن منتشر شد، به‌ویژه در دو هفته اخیر، شرایط پیچیده‌تر شد.»
فیلم “یک تصادف ساده” فیلمی تلخ اما گاه طنزآمیز درباره زندانیان سیاسی و شکنجه‌گران آنان است. به گفته پناهی “چند نفر از دست‌اندرکاران فیلم برای بازجویی احضار شده‌اند.”
این فیلم نیز مانند آثار قبلی پناهی به صورت مخفیانه فیلمبرداری شده است؛ پناهی از سال ۲۰۱۰ به مدت ۲۰ سال از فیلم‌سازی منع شده اما بارها این ممنوعیت را نادیده گرفته است.
پناهی در نشست خبری اخیر افزود: «فشار زیادی بر گروه بازیگران و عوامل وارد شد، اما می‌دانستم که برگ برنده را در دست داریم چون فیلم در کن بود و دیگر کاری از دستشان برنمی‌آمد.»
حدیث پاک‌باطن، بازیگر ایرانی که نقش یک نوعروس را ایفا می‌کند، به خبرنگاران گفت که مورد بازجویی قرار گرفته و این تجربه برای او “ترسناک” بوده است.
او گفت: «به محض اینکه اعلام شد فیلم برای کن انتخاب شده، تحت فشار قرار گرفتیم، تهدید شدیم، بازجویی شدیم. در ابتدا خیلی ترسناک بود. من جوانم و برای خانواده‌ام نگران بودم.»
پناهی فاش کرد که حدود ۱۵ نفر از مأموران امنیتی ایران با لباس شخصی، یک شب به یکی از لوکیشن‌های فیلمبرداری آمده و چندین ساعت به دنبال فیلم‌های ضبط‌‌شده گشتند.
به گفته پناهی “خوشبختانه او اندکی پیش از آن به همراه فیلمبردار و بازیگران اصلی با همان وسیله نقلیه‌ای که بخش بزرگی از فیلم در آن می‌گذرد، محل را ترک کرده بود و توانسته بود مواد فیلم را مخفی کند.”
داستان این فیلم از دو دوره زندان جفعر پناهی الهام گرفته است که آخرین بار نزدیک به هفت ماه در سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ بوده است.فیلم به بررسی معضل اخلاقی گروهی از شهروندان عادی ایرانی می‌پردازد که با مردی مواجه می‌شوند که معتقدند در زندان آن‌ها را شکنجه کرده است.
این فیلم بدون مجوز ساخته شده و به گفته منتقدان سینمایی یکی از نامزدهای دریافت جایزه اصلی جشنواره کن است.
با وجود خطر بازداشت یا پیگرد قانونی، پناهی و بازیگرانش تأیید کردند که پس از پایان جشنواره به تهران بازخواهند گشت.
فیلم پناهی؛ چالشی برای جمهوری اسلامی
پیشتر نیز شماری از رسانه‌های سینمایی با انتشار مطالبی در شبکه‌های اجتماعی خبر داده بودند که برخی از افرادی که در تولید این فیلم مشارکت داشته‌اند، توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی احضار شده‌اند.
محمد رسول‌اف، کارگردان سرشناس ایرانی نیز با انتشار پیامی در صفحه اینستاگرام خود، افزایش فشارهای امنیتی بر سازندگان فیلم مذکور را تایید کرده بود.
فیلم “یک تصادف ساده” تلفیقی از واقعیت و خیال است. در این فیلم شماری از زندانیان به طور “تصادفی” موفق می‌شوند کسی را بگیرند که گفته می‌شود شکنجه‌گر این زندانیان بوده است. به گفته منتقدان سینمایی این فیلم جامعه سراسر سرکوب‌شده ایران و عاملان خشونت یعنی مسئولان جمهوری اسلامی را به چالش می‌کشد.
جعفر پناهی نیز پیشتر در مصاحبه با رسانه‌های فرانسوی گفته بود که فیلم حاصل تجربۀ او از زندان‌های جمهوری اسلامی است. به گفته پناهی ۷ ماه حبس و ارتباط او با زندانیان سیاسی و محکومان جرایم عادی او را به شدت متاثر کرده و این فیلم نیز با الهام از این تجربیات ساخته شده است.
بازیگران فیلم “یک تصادف ساده” وحید مبصری، مریم افشاری، ابراهیم عزیزی و حدیث پاک‌باطن هستند و بنا به گفته برخی رسانه‌های فرانسه اکران این فیلم در سینماهای اروپا در پاییز ۲۰۲۵ خواهد بود.
هنگام دریافت جایزه یاد هم‌بندانم و مردمی افتادم که در خیابان برای آزادی می‌جنگیدند
جعفر پناهی، کارگردان برجسته ایرانی، در نشست خبری پس از دریافت نخل طلای جشنواره کن، گفت: «هنگام دریافت نخل طلا، چهره دوستانی که با هم در زندان بودیم جلوی چشمانم بود. آن روزها ما در زندان بودیم، اما مردم در خیابان‌های شهر و سراسر کشور برای آزادی می‌جنگیدند.»
افزود: «یک لحظه به خودم گفتم پیش این عزیزان شرمنده نشدم.»
در پاسخ به پرسش خبرنگاری از اوکراین که گفته بود داستان فیلم برای مردم اوکراین – که درگیر جنگ، اسارت و میل به انتقام هستند – هم بسیار ملموس و قابل درک است، جعفر پناهی بر جهانی بودن درد و رنج انسان‌ها تاکید کرد و گفت: «در هر جای دنیا یک‌سری مشکلات وجود دارد؛ جایی جنگ است، جایی دیکتاتوری.»
پناهی افزود: «ما یک درد مشترک داریم و از همان درد مشترک حرف می‌زنیم. وقتی از خشونت می‌گوییم، نگران تداوم آن هستیم. دنبال این هستیم که این چرخه خشونت را جایی متوقف کنیم. امیدوارم آن روز فرا برسد.»
پناهی همچنین از اهمیت این موفقیت برای نسل جدید فیلمسازان گفت و اظهار امیدواری کرد که «این نقطه امید» باعث شکوفایی جوانانی شود که می‌خواهند چه در داخل ایران و چه در جهان بدرخشند.
او در بخشی دیگر از سخنانش گفت: «برای نسل من، سینما مقدس است. ما از خیلی چیزها گذشتیم تا بتوانیم آن فیلمی را که می‌خواهیم بسازیم. کاری را که دوست داشتیم انجام دادیم و اجازه ندادیم مشکلات مانع‌مان شوند. تلاش کردم حتی یک ریال از جایی نگیرم تا استقلالم را حفظ کنم.»پناهی پس از دریافت نخل طلای جشنواره فیلم کن، با تاکید بر ضرورت کنار گذاشتن اختلاف‌ها در این برهه برای ایران گفت: «از تمام ایرانیان با هر عقیده و مرام، چه در داخل و چه در خارج از کشور، که برای آزادی، کرامت انسانی و دموکراسی تلاش می‌کنند، خواهش می‌کنم اختلافات را کنار بگذارید. مهم کشور ما و یکپارچگی است.»
این فیلمساز با ابراز امیدواری نسبت به رسیدن ایران به آزادی در آینده‌ای نزدیک افزود: «امیدوارم به جایی برسیم که دیگر کسی به ما نگوید چه بپوش چه نپوش، چه بکن، چه نکن و درباره سینما که عشق ماست کسی به ما نگوید چه بساز، چه نساز.»
سخنان او با تشویق‌های پی در پی حضار در سالن مواجه شد.
پناهی: هنگام دریافت جایزه یاد هم‌بندانم و مردمی افتادم که در خیابان برای آزادی می‌جنگیدند
همچنین پناهی در نشست خبری پس از دریافت نخل طلای جشنواره کن، گفت: «هنگام دریافت نخل طلا، چهره دوستانی که با هم در زندان بودیم جلوی چشمانم بود. آن روزها ما در زندان بودیم، اما مردم در خیابان‌های شهر و سراسر کشور برای آزادی می‌جنگیدند.»
این کارگردان افزود: «یک لحظه به خودم گفتم پیش این عزیزان شرمنده نشدم.»
در پاسخ به پرسش خبرنگاری از اوکراین که گفته بود داستان فیلم برای مردم اوکراین – که درگیر جنگ، اسارت و میل به انتقام هستند – هم بسیار ملموس و قابل درک است، جعفر پناهی بر جهانی بودن درد و رنج انسان‌ها تاکید کرد و گفت: «در هر جای دنیا یک‌سری مشکلات وجود دارد؛ جایی جنگ است، جایی دیکتاتوری.»
پناهی افزود: «ما یک درد مشترک داریم و از همان درد مشترک حرف می‌زنیم. وقتی از خشونت می‌گوییم، نگران تداوم آن هستیم. دنبال این هستیم که این چرخه خشونت را جایی متوقف کنیم. امیدوارم آن روز فرا برسد.»
پناهی همچنین از اهمیت این موفقیت برای نسل جدید فیلمسازان گفت و اظهار امیدواری کرد که «این نقطه امید» باعث شکوفایی جوانانی شود که می‌خواهند چه در داخل ایران و چه در جهان بدرخشند.
او در بخشی دیگر از سخنانش گفت: «برای نسل من، سینما مقدس است. ما از خیلی چیزها گذشتیم تا بتوانیم آن فیلمی را که می‌خواهیم بسازیم. کاری را که دوست داشتیم انجام دادیم و اجازه ندادیم مشکلات مانع‌مان شوند. تلاش کردم حتی یک ریال از جایی نگیرم تا استقلالم را حفظ کنم.»
دومین نخل طلا برای سینمای ایران
این دومین بار در تاریخ سینمای ایران است که یک فیلم ایرانی نخل طلای کن را از آن خود می‌کند.
پیش از این، عباس کیارستمی در اردیبهشت‌ماه ۱۳۷۶ با فیلم «طعم گیلاس» موفق به دریافت این جایزه مهم سینمایی شده بود.
