در ادامه واکنشهای جهانی به تحولات سیاسی و سرکوب شدید خیزش سراسری مردم ایران علیه جمهوری اسلامی، سازمان عفو بینالملل روز سهشنبه با انتشار بیانیهای، ضمن اشاره به آتشسوزی و تیراندازیهای گستره شنبهشب در زندان اوین تهران، خواهان دسترسی فوری کارشناسان مستقل بینالمللی به زندانهای ایران، بهطور مشخص زندان اوین، شد.
بهگزارش سازمان عفو بینالملل، مقامهای جمهوری اسلامی باید فورا امکان دسترسی آزاد و بدون مانع ناظران بینالمللی به زندانهای ایران را فراهم کنند تا از افراد بازداشتشده، در برابر قتلهای غیرقانونی، شکنجه و سایر بدرفتاریهای نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی محافظت شود.
سازمان عفو بینالملل در گزارش روز سهشنبه خود، بار دیگر خواهان تشکیل یک سازوکار تحقیقی مستقل و موثر برای پاسخگو کردن عوامل سرکوبهای سیاسی در ایران شد.
بهگفته عفو بینالملل، هرچند مقامهای حکومت ایران، زندانیان بند را عامل آتشسوزی شنبهشب در زندان اوین تهران معرفی کردهاند، اما شواهد گردآوریشده نشان میدهد نگرانیهای جدی وجود دارد که مقامهای جمهوری اسلامی بهدنبال بهانهایی برای سرکوب خونین بازداشتشدگان و معترضان بودهاند.دادههای گردآوریشده سازمان عفو بینالملل از زندانیان، بستگان قربانیان، روزنامهنگاران و مدافعان حقوق بشر نشان میدهد ماموران زندان اوین و یگان ویژه نیروی انتظامی، بهصدها تن از بازداشتشدگان در شب حادثه گاز اشکآور و گلولههای ساچمهای شلیک کرده و شمار زیادی از زندانیان نیز بهطور وحشیانهای مورد ضربوشتم قرار گرفتهاند.
مقامهای جمهوری اسلامی، تاکنون کشتهشدن هشت نفر و مجروحشدن ۶۱ زندانی را تایید کردهاند. اما نگرانیهای جدی وجود دارد که ممکن است شمار کشتهشدگان و مجروحان بسیار بیشتر باشد.سازمان عفو بینالملل در بیانیه روز سهشنبه ۲۶ مهر خود اعلام کرد مقامهای جمهوری اسلامی باید هرچه سریعتر به ناظران مستقل بینالمللی اجازه دسترسی بدون مانع به زندانهای ایران بدهند.
این بیانیه با تاکید بر ضرورت تحقیق این ناظران در مورد «اقدامات وحشتناک» نیروهای امنیتی در زندان اوین در تاریخ ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر)، خواستار محافظت از زندانیان در برابر قتلهای غیرقانونی، شکنجه و سایر بدرفتاریها شد.
گزارش عفو بینالملل از آنچه در زندان اوین اتفاق افتاد بر خلاف روایت رسمی جمهوری اسلامی و از دیگر بخشهای مهم این بیانیه است: «نگرانیهایی جدی وجود دارد که مقامات [جمهوری اسلامی] به دنبال توجیه سرکوب خونین زندانیان تحت عنوان مقابله با آتشسوزی و جلوگیری از فرار زندانیان هستند.»
در ادامه این گزارش بر اساس شواهدی که عفو بینالملل به دست آورده، تاکید شد: «ماموران زندان اوین و پلیس ضدشورش بارها به سمت صدها زندانی شلیک کردند و با باتون به سر و صورت زندانیان ضربه زدند.»
این سازمان به نقل از گزارشهای شاهدان عینی از داخل زندان و در شب حادثه نوشت: «نیروهای امنیتی اسلحهها را به سمت سر چند زن زندانی نشانه رفته و به سمت برخی از زندانیان مرد، گلولههای واقعی [جنگی] شلیک کردند.»
عفو بینالملل همچنین خواستار تشکیل فوری یک جلسه ویژه در مورد ایران از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل شد.
در این گزارش نقل قولهایی از زندانیان و بستگان آنها نیز مطرح شد. از جمله یک زندانی که در تماس با خانواده خود گفته مقامهای جمهوری اسلامی به مجروحان اجازه درمان نمیدهند: «و بدتر از همه این است که بمیری و هیچ اتفاقی نیفتد.»
او همچنین با تاکید بر این که زندانیان در اوین امنیت ندارند، گفته: «اگر مردم فراموشمان کنند، مسوولان همه ما را سلاخی میکنند.»
خانواده یکی از زندانیان محبوس در اوین هم به عفو بینالملل گفت: «ما نیازی به انتقاد و محکومیت نداریم. ما اقدامی فراتر از این میخواهیم.»
جان و سلامت پنج زندانی، در خطر
در حالی که پس از آتشسوزی در زندان اوین تنها به شمار اندکی از زندانیان اجازه تماسهایی چند ثانیهای با خانوادههایشان داده شده و از شمار زیادی از زندانیان خبری در دست نیست، فضای زندان اوین همچنان امنیتی است.
پس از وقوع آتشسوزی، دستکم ۴۸ زندانی از زندان اوین به زندان رجاییشهر کرج منتقل شدند اما برخی زندانیان از جمله مهدی وفایی، یاشار توحیدی، محمد خانی، سپهر امامجمعه و رضا قلندری، به دلیل وخیم بودن حالشان از سوی زندان رجاییشهر پذیرش نشدند.
شماری از زندانیان منتقل شده به رجاییشهر از جمله امیرعباس آزرموند با ساچمههای در بدنشان زندانی شدهاند و برای درمان آنها اقدامی انجام نشده است.از سوی دیگر، بر اساس گزارشها اکبر باقی، وحید بنیعامریان، میثم دهبانزاده، آرش جوهری، افخم ابراهیمی، پوریا مضروب، پریا قبادی، مهدی وفایی، حسین کیهانی، یاشار دارالشفا، کاوه دارالشفا، لقمان ایمانپور، نعمتالله حکیمی و … از جمله زندانیانی هستند که به خاطر آثار کبودی یا ساچمه در بدن، در بهداری رجاییشهر بستری شدند.
از سوی دیگر از آخرین وضعیت سلامتی مهدی وفایی، یاشار توحیدی، محمد خانی، سپهر امامجمعه و رضا قلندری که شرایطشان وخیم گزارش شده بود، همچنان اطلاعی در دست نیست.
دستکم ۱۲ زندانی هم در بهداری زندان اوین بستری شدهاند و بر اساس گزارشهای رسیده به ایراناینترنشنال، برخی دیگر از مجروحان آتشسوزی زندان اوین به بیمارستانهای طالقانی و مدرس منتقل شدند.
همچنین برخی منابع گزارش دادهاند آرش رجایی که در جریان درگیریها ضربات شدید باتون به سرش زدهاند، همچنان ممنوعالملاقات است.
برخی از زندانیان نیز هنوز در بدنشان ساچمه است.
در روزهای گذشته به برخی زندانیان اجازه داده شد تماسهایی چند ثانیهای با خانواده برقرار کنند و از حال خود خبر دهند اما شماری از زندانیان سیاسی و امنیتی از جمله داود رضوی، عضو هیات مدیره سندیکای کارگران شرکت واحد هنوز با خانواده خود تماس نگرفتهاند.
با وجود گذشت سه روز، اطلاعات کاملی درباره وضعیت بسیاری از زندانیان بند هفت و هشت اوین در اختیار خانوادهها قرار نگرفته و سردرگمی و نگرانی باعث شده تعدادی از خانوادهها به دادسرای اوین مراجعه کنند که تاکنون پاسخی به آنان داده نشده است.
بهگزارش سازمان عفو بینالملل، دامنه سرکوبهای سیاسی در ایران بهاندازهای است که شورای حقوق بشر سازمان ملل باید بدون معطلی، یک نشست ویژه بهمنظور بررسی شرایط ایران تشکیل دهد.
بهنوشته عفو بینالملل، شورای حقوق بشر همچنین باید برای انجام تحقیقات مستقل، گزارشدهی و رسیدگی به جنایتهای صورت گرفته یک نهاد و سازوکار مشخص ایجاد کند.