بنیاد برتلزمن آلمان در گزارش «شاخص دموکراسی ۲۰۲۴» میگوید چشمانداز بازنگری اساسی در سیاستهای اجتماعی،اقتصادی و خارجی ایران پس از مرگ علی خامنهای بعید است، مگر اینکه تغییری اساسی در ساختار حکومت ایران بوجود آید.
در تحلیل بینالمللی این بنیاد نوشته شده
با بررسی شاخص «دگرگونی سیاسی»، «دگرگونی اقتصادی» و همچنین «حکمرانی» در ایران به این نتیجه رسیده که همزمان با ورود ابراهیم رئیسی به نیمه دوم دوره ریاستجمهوری وضعیت ایران «وخیم» شده است.
بر اساس این مطالعه، کشور ایران در حال حاضر با «چالشهای شدید اقتصادی» مواجه است و «شاهد اعتراضات رفرمیستی گستردهای بوده که چالشی مهم برای رژیم به شمار میرود و هزینههایی را متحمل میشود که در حوره روابط بینالمللی، این هزینهها بسیار بیشتر است».
در این گزارش با اشاره به اعتراضات سراسری در ایران که ماهها کشور را درگیر کرد و با مقابله خشونتبار حکومت روبهرو شد، آمده که بسیاری از طبقات اجتماعی در این اعتراضات شرکت کردند.
تحلیلگران پیشبینی کردهاند که احتمال بروز موجهای جدید و بسیار شدیدتر اعتراضات وجود دارد، زیرا حکومت از برآورده ساختن نیازهای اساسی اقتصادی بخش فزایندهای از جامعه ناتوان است.
بر اساس این مطالعه، سپاه پاسداران در موقعیتی قرار دارد که میتواند سلطهاش را در همه عرصهها گسترش دهد و بهطور بالقوه ترکیب ایدئولوژیک رژیم را از اسلامگرایی به ملیگرایی تغییر دهد.
علاوه بر این، هر سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه در انحصار محافظهکاران یا تندروهاست، اما این امر به سیاستهایی که به نفع جامعه ایران باشد یا به مسائل اجتماعی-اقتصادی ویرانگر کشور بپردازد، منجر نشده است. چنین نتیجهای میتواند ناامیدی جامعه را از کل نظام سیاسی بیشتر کند.
این گزارش میافزاید رژیم در داخل بهطور فزایندهای به «اقدامات خشونتبار» روی آورده است، زیرا بهنظر میرسد کشور تا آیندهای قابل پیشبینی وارد یک روند انقلابی شده است.
این روند ناشی از نارضایتیهای عمیق اقتصادی و سیاسی و همچنین ناتوانی حکومت در برآورده ساختن نیازهای اساسی جامعه است که منجر به ایجاد شکاف روبهرشد و احتمالاً غیرقابل برگشت بین رژیم و جامعه شده است.
علاوه بر این، تشدید تنش هستهای ایران و احتمال محدود بازنگری برجام، احتمال خرابکاری یا حمله نظامی اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران را افزایش داده است. این وضعیت بهطور بالقوه میتواند آغازگر دور جدیدی از تنشهای منطقهای باشد.
بنیاد برتلزمن در ارزیابی خود از وضعیت دموکراسی در ۱۳۷ کشور جهان، ایران را در رده ۱۲۶ قرار داده است.
در زمینه تغییر سیاسی، جایگاه ایران رتبه ۱۲۳ و در حوزه تغییر اقتصادی، رتبه ۱۲۷ را به خود اختصاص داده است. شاخص حکمرانی در ایران یکی از بدترین نمونههاست و بر اساس ارزیابی این بنیاد، ایران با ۱.۵۶ امتیاز در رده ۱۳۳ قرار دارد.
همچنین در شاخصهای پنجگانۀ دموکراسی در این گزارش که به کشورها از صفر تا ۱۰ امتیاز داده شده، حکومت ایران در شاخص «فرآیند انتخابات و کثرتگرایی» صفر گرفته است.
زنزندگیآزادی