مراسم “بزرگذاشت ابراهیم رئیسی” در مجمع عمومی سازمان ملل با انتقادهای گسترده توأم بود. صندلی بسیاری کشورها در تالار سخنرانی خالی بود. نه تنها کشورهای غربی، بلکه متحدان ایران، چون چین و روسیه نیز حضور نداشتند.
مراسم یادبود ابراهیم رئیسی روز پنجشنبه ۱۰ خرداد در مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار شد. هیاتهای نمایندگی کشورهای مختلف از شرکت در این مراسم خودداری کردند و عکسهای منتشر شده نشان میدهند سالن مجمع عمومی در زمان برگزاری این مراسم تقریبا خالی است.در حالی که صدها مخالف حکومت جمهوری اسلامی در برابر مقر سازمان ملل در نیویورک تجمع کرده و شعار “ننگ بر سازمان ملل” سر میدادند، “بزرگداشت ابراهیم رئیسی” در مجمع عمومی سازمان ملل روز پنجشنبه ۳۰ مه (۱۰ خرداد) به مدت حدود ۴۰دقیقه برگزار شد.
در ویدئویی که پایگاه خبررسانی سازمان ملل متحد منتشر کرد، میشد دید که بسیاری از صندلیهای نمایندگیهای کشورها خالی است.پس از یک دقیقه سکوت، نخست رئیس جلسه و سپس آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد سخنرانی کرده و با خانواده قربانیان حادثه سقوط هلیکوپتر ابراهیم رئیسی و همراهانش ابراز همدردی کردند و به مردم ایران تسلیت گفتند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، گوترش گفت: «مایلم اطمینان دهم که سازمان ملل متحد با مردم ایران و در تلاش برای صلح، توسعه و آزادیهای اساسی همبستگی میکند.»
وی افزود: «برای این منظور، سازمان ملل متحد در تلاش است بر اساس منشور خود، به تحقق صلح و امنیت، توسعه پایدار و حقوق بشر برای همه کمک کند.»سخنگوی رسمی گوترش در پاسخ به سوالی درباره تسلیت دبیرکل سازمان ملل در روزهای پس از مرگ رئیسی، از موضعگیری دبیرکل سازمان ملل دفاع کرد.
استفان دوجاریک گفت، دبیرکل “هرگز از ابراز نگرانیهای عمیق خود در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، به ویژه در مورد مسائل زنان خودداری نکرده است”.وی افزود: «این مانع از ابراز تسلیت او نمیشود که رئیس دولت یکی از کشورهای عضو این سازمان و یک وزیر خارجه که به طور مرتب با او ملاقات میکرد… در سقوط هلیکوپتر جان خود را از دست دادند.»
در این مراسم نمایندگان کشورهای اوگاندا، برونئی، پاکستان و قطر و سفیر جمهوری اسلامی ایران سخنرانی کردند. یک کشور از سوی کشورهای آمریکای لاتین و نمایندهای نیز از سوی کشورهای غیرمتعهد صحبت کردند. هیچ نمایندهای از کشورهای غربی در این مراسم حضور نداشت و پیامی نیز از سوی آنها قرائت نشد.کشورهای همپیمان جمهوری اسلامی، مانند چین، روسیه یا سوریه، در این مراسم شرکت نداشتند و پیامی از سوی آنها خوانده نشد. کشورهای عربی نیز، به غیر از قطر، در این جلسه حضور نداشتند و پیامی نفرستادند.
منیر اکرم، سفیر پاکستان در سازمان ملل، به نمایندگی از سازمان همکاری اسلامی سخنرانی کرد و از “میراث” رئیسی برای “تحول اجتماعی-اقتصادی و سیاسی” در ایران استقبال کرد.
فرانسه و آمریکا از پیش اعلام کرده بودند در این مراسم شرکت نخواهند کرد. نیت ایوانس، سخنگوی هیأت نمایندگی ایالات متحده آمریکا گفت: «سازمان ملل باید در کنار مردم ایران بایستد. رئیسی در موارد متعدد نقض حقوق بشر، از جمله کشتار غیرقانونی هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۹۸۸ دست داشته است.» ایوانس افزود: «برخی از بدترین موارد نقض حقوق بشر در دوران تصدی او روی رخ دادهاند.»ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، گفت حضور کم کشورها در مراسم یادبود ابراهیم رئیسی در مقر سازمان ملل بازتاب «جایگاه جمهوری اسلامی» در عرصه بینالمللی است.خبرنگاری در کنفرانس خبری روز پنجشنبه ۱۰ خرداد از معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در خصوص عدم حضور ایالات متحده و کشورهای اروپایی در مراسم یادبود ابراهیم رئیسی و همچنین دلیل مشارکت پایین کشورها در این برنامه پرسید.
ودانت پاتل در پاسخ به این پرسش گفت: «به نظرم مشارکت پایین نشاندهنده جایگاه جمهوری اسلامی در جهان و سابقه آن بهعنوان بزرگترین صادرکننده تروریسم و تداوم نقش این کشور در فعالیتهای تحریکآمیز، بدخواهانه و بیثباتکننده نه تنها در منطقه خود بلکه قلمرویی گستردهتر است.»
نیت ایونز، سخنگوی هیئت نمایندگی ایالات متحده در سازمان ملل، پیشتر در همین روز با تاکید بر عدم شرکت آمریکا در این مراسم گفته بود: «رئیسی در موارد متعدد نقض فجیع حقوق بشر، از جمله اعدامهای فراقضایی هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷ دست داشت. برخی از بدترین موارد نقض حقوق بشر در زمان تصدی او رخ داده است.»
خبرگزاری آسوشیتدپرس در همین روز در خصوص برگزاری مراسم یادبود ابراهیم رئیسی نوشت: «چیزی که روز پنجشنبه اتفاق افتاد و بسیار غیرعادی بود این بود که تنها نمایندگانی از گروههای منطقهای آفریقا، آسیا-اقیانوس آرام، و آمریکای لاتین و کارائیب در آن صحبت کردند.»
این خبرگزاری تاکید کرد که در مراسم ادای احترام به ابراهیم رئیسی در مجمع عمومی «هیچ اظهارنظری از سوی گروههای اروپای غربی یا اروپای شرقی، یا از سوی ایالات متحده، که معمولاً آخرین نماینده کشور میزبان است، وجود نداشت.»
بنابر این گزارش، در حالی که مراسم ادای احترام در این مجمع برگزار میشد، بیش از ۱۰۰ معترض بنرهایی را در مقابل مقر سازمان ملل در دست داشتند که روی آن نوشته شده بود: «ننگ بر سازمان ملل که یادبود رئیسی، قصاب تهران را برگزار میکند».
به نوشته آسوشیتدپرس، پیش از تشکیل مجمع عمومی نیز ۴۵ تن از مقامات، کارشناسان، سفیران و دادستانهای فعلی و پیشین سازمان ملل نامهای مشترک به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل ارسال کردند و به ادای احترام به فردی که در جنایات جمعی دست داشت، اعتراض کردند.
پیشتر نرگس محمدی، فعال زندانی و برنده جایزه صلح نوبل، نیز برنامه سازمان ملل برای گرامیداشت رئیسی را تقبیح و آن را «روز گرامیداشت چوبههای دار، اعدام و کشتار جمعی علیه مردم ایران» توصیف کرده بود.همچنین دهها نفر از خانوادههای دادخواه، فعالان حقوق زنان و حقوق بشر ایرانی روز چهارشنبه با نامهای سرگشاده به دنیس فرانسیس٬ رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد نسبت به برنامه این نهاد بینالمللی برای یادبود ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور سابق ایران، اعتراض کردند.پیشتر سناتور کلر چندلر، رییس کمیته مراجع امور خارجی، دفاع و تجارت مجلس سنای استرالیا در بیانیهای تاکید کرد این کشور باید ادای احترام سازمان ملل به «قصاب تهران» را تحریم و محکوم کند.
در این بیانیه آمده است: «دولت استرالیا موظف است ادای احترام هولناک امروز مجمع عمومی سازمان ملل به مردی که بسیاری از ایرانیان او را به نام “قصاب تهران” میشناسند، تحریم کند.»رییس کمیته مراجع امور خارجی، دفاع و تجارت مجلس سنای استرالیا در بیانیه خود تاکید کرد این کشور و کشورهای همسو باید در کنار «قربانیان بیگناه رژیم جمهوری اسلامی در زمان رئیسی که بسیاری از آنها زن و دختر بودند»، بایستند.
او تاکید کرد: «همانطور که مقامهای آمریکایی امروز در تایید تحریم ادای احترام در سازمان ملل اعلام کردند، بسیاری از بدترین موارد نقض حقوق بشر در دوران تصدی رئیسی در مناصب مختلف قدرت از جمله کشتار غیرقانونی هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۹۸۸ رخ داده است.»
به گفته این سناتور استرالیایی، اقدامات سازمان ملل در سازماندهی این برنامه یادبود و نیز ادای احترام مقامهای ارشد به رئیسی، بسیاری از جامعه ایرانی مهاجر را به وحشت انداخته است.
در آستانه برگزاری مراسم یادبود رئیسی در سازمان ملل، مارک والاس، مدیرعامل سازمان اتحاد علیه ایران هستهای اعلام کرد هیچ دولت یا نهاد بینالمللیای نباید برای مرگ «قصاب تهران» که تمام سابقهاش به خون مردم ایران آغشته است، تسلیت بگوید.
بیش از ۶۰۰ تن از کنشگران مدنی، فعالان سیاسی و حقوق زنان، خانوادههای دادخواه و هنرمندان نیز در نامهای خطاب به دنیس فرانسیس، رییس هفتاد و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل، از او خواستند از برگزاری مراسم یادبود برای رئیسی خودداری کند.
نگاهی به عملکرد رییس دولت سیزدهم در ایران نشان میدهد او از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی تا لحظه مرگش در ارتفاعات شمال غرب ایران، به شیوههای گوناگون حقوق مردم را نقض کرده و بهعنوان یکی از مهمترین ناقضان حقوق بشر در ایران شناخته میشود.
«آیتالله اعدام»، «آیتالله قتلعام»، «قصاب تهران» «جلاد ۶۷»، «قاضی مرگ» و «عضو هیات مرگ»، برخی از القابی هستند که مردم به خاطر عملکرد رئیسی به او دادهاند.گیلعاد اردان، سفیر اسرائیل که اولین دقیقه سکوت در شورای امنیت سازمان ملل در ۲۰ مه را محکوم کرده بود، مراسم روز پنجشنبه را نیز مورد انتقاد قرار داد. او در پلتفرم ایکس (توییتر سابق) نوشت: «سازمان ملل متحد برای جلوگیری از جنایات تاسیس شد، اما امروز به دیکتاتورهای قتل عام درود میفرستد!»
پیش از برگزاری این مراسم، جمعی از مدافعان ایرانی حقوق بشر، از جمله برخی از زندانیان سیاسی سابق، اعضای خانواده و بستگان قربانیان جنایات ابراهیم رئیسی یا کسانی که شاهد جنایات تحت فرمان او بودهاند، در نامهای به رئیس مجمع عمومی سازمان ملل، نسبت برگزاری مراسم بزرگداشت برای این فرد در سازمان ملل ابراز نگرانی و انزجار کردهاند. در کمتر از ۴۸ ساعت بیش از ۱۵۰۰ نفر زیر این نامه را امضا کردند.اعلام خبر برگزاری مراسم یادبود رئیسی در سازمان ملل، موجی از خشم و نارضایتی شهروندان ایرانی، سازمانها و چهرههای مدافع حقوق بشر را به دنبال داشت.