با نزدیک شدن زمان از سرگیری تحریمهای هستهای ایالات متحده آمریکا علیه ایران، تلاشهای تهران برای یافتن راههایی به منظور دور زدن تحریمها شدت یافته است که به نظر میرسد یکی از این راهها ترکیه باشد.
جلال ابراهیمی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه، چهارشنبه 25 ژوئیه در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا، توضیحاتی درباره برنامه ایران در این باره داده است. این برنامه از آنجا بر اهمیتش افزوده میشود که به نظر میرسد اروپا با وجود تاکید بر پایبندی به توافق هستهای (برجام) با ایران، در برابر تحریمهای آمریکا مقاومت نخواهد کرد. خروج دهها شرکت اروپایی از ایران در ماههای گذشته، گواهی بر این مساله است.
تحریمهای آمریکا با خروج این کشور از توافق هستهای (برجام) مرتبط است.
جلال ابراهیمی در مصاحبه خود، از افزایش شمار شرکتهای ایرانی در ترکیه خبر دادو او گفته است که اخیرا بیش از 150 شرکت از سوی تجار ایرانی در شهرهایی همچون ازمیر، ترکیه، آنکارا و آنتالیا ثبت شده است.
او در ادامه به تشریح برنامه این دولتها پرداخت و گفت: «آنها این شرکتهای جدید را به این علت در این کشور تاسیس میکنند تا راحتتر بتوانند کالاهای خود را از طرق شرکتهای وابسته به ترکیه یا حوزه اروپا وارد کنند. علاوه بر این شرکتهای ثالث نیز خرید و فروش میکنند که باعث افزودهبها و کاهش رقابت در این حوزه شده است».
وی افزود: «اغلب شرکتهای صادراتی ایرانی قصد دارند کالای ایرانی را با برند جدید یا مونتاژ شده و به بازار ترکیه یا برون از مرزهای این کشور صادر کنند».
جلال ابراهیمی
بخشی از تحریمهای ایران بانکی است. ابراهیمی از کمک برخی از بانکهای ترکیه در این زمینه هم سخن گفت. او با اشاره به اینکه برخی بانکهای ترکیه نه تنها LC (اعتبار اسنادی) را قبول نمیکنند بلکه اعتبار اسنادیهای باز شده را برگشت میدهند گفت: «این در حالی است که هالک بانک با بانک ملت ایران در استانبول، قرارداد LC دارد و به صورت ارزی، ریالی، دلاری و … فعالیت و گارانتی نیز دریافت میکند، چراکه همیشه ایران در ترکیه ذخیره پولی دارد که علت آن وجوهی است که از بابت فروش گاز، نفت و دیگر محصولات پتروشیمیکال و هرگونه مواد نفتی ایران در حوزه اروپا دارد که به این حسابها واریز میشود و برای تجارت ایران پشتوانه محسوب میشود».
این سخنان یک روز پس از آن ایراد میشود که مولود چاووش اغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد کشورش به آمریکا اطلاع داده که با تحریم ایران مخالف است و ملزم به اجرای آن نیست.
سابقه دور زدن تحریمها از راه ترکیه
ترکیه متهم است که پیش از انعقاد توافق هستهای با ایران (برجام) هم به ایران در دور زدن تحریمها کمک میکرد. در این زمینه محمد هاکان آتیلا از مدیران پیشین هالک بانک ترکیه به جرم مشارکت در دور زدن تحریمهای ایالات متحده علیه ایران به 32 ماه زندان محکوم شد.
رضا ضراب شهروند ترکیهای-ایرانی، شاهد اصلی این پرونده بود. دولت ایالات متحده عقیده دارد که ضراب مغز متفکر عملیاتی پیچیده بوده که به دولت ایران برای دور زدن تحریمها علیه برنامه هستهای این کشور کمک کردهاست. ضراب در اوج عملیات، یعنی سال 2012، روزانه یک تن (هزار کیلوگرم) طلا میخریده و به ایران میفرستاد.
ضراب در شهادت خود به بانکهای «آکتیف» (اکتیو)، «زراعت» و «واکیف بانک» ترکیه اشاره کرده و گفته است که با او همکاری میکردند.
مطرح شدن نام بانکهای ترکیه در این دادگاه میتواند موجبات تحریم شدن این بانکها توسط وزارت خزانهداری آمریکا را فراهم کند.
او همچنین چند مقام ارشد دولت ترکیه را به عنوان کسانی که در دور زدن تحریمها از اقدامات او حمایت کردهاند را در جریان شهادتش نام برد؛. او 30 نوامبر 2017 گفت که رجب طیب اردوغان رئیسجمهوری ترکیه از برنامه پیچیده «نفت در برابر طلای» باخبر بود.
رئیسجمهوری ترکیه در واکنش به سخنان ضراب ادعا کرد که «آمریکا تحریمهای ایران را نقض کرد». او به فروش بوئینگ از سوی آمریکا به ایران اشاره میکرد.
به گزارش روزنامه ترکیهای ملیت، اردوغان در جمع شماری از نمایندگان حزب حاکم این کشور افزود: «روابط تجاری ما با ایران کاملاً قانونی است و ما درباره تحریمها هیچ تعهدی به آمریکا ندادهایم».