– در حوزه راهسازی بیش از 300 شرکت بخش خصوصی با رتبه یک در کشور وجود دارد که 90 درصد آنها بیکار یا نیمهفعال هستند.
– به غیر از آستان قدس رضوی و قرارگاه خاتم الانبیاء، شرکتهای پیمانکاری ارتش، وزارت دفاع و نیروی انتظامی نیز وارد پروژههای عمرانی شدهاند که در برخی از پروژهها از نیروهای وظیفه استفاده میکنن
با وجود آنکه شرکتهای سپاه و آستان قدس رضوی در سالهای گذشته بسیاری از قراردادهای پیمانکاری کشور را تصاحب کردند اکنون نیروی انتظامی، ارتش و وزارت دفاع نیز وارد عمل شده و با در دست گرفتن پروژههای زیادی از جمله در زمینه راهسازی بخش خصوصی را به سوی نابودی نهایی سوق میدهند.
دبیر انجمن شرکتهای سرمایهگذار در آزادراهها با تأیید این خبر گفته است در حوزه راهسازی بیش از ۳۰۰ شرکت بخش خصوصی با رتبه یک در کشور وجود دارد که ۹۰ درصد آنها بیکار هستند یا کار و پروژه مناسب ندارند و پایینتر از ظرفیت خود کار میکنند.
خدایار خاشع دبیر انجمن شرکتهای سرمایهگذار در آزادراهها، واگذاری پروژهها به دستگاههای دولتی و شبهدولتی و نظامی را درست نمیداند و معتقد است این نهادها در عرصه رقابت با بخش خصوصی به راحتی میتوانند برنده مناقصات شوند چرا که امید دارند اگر با مشکل قیمت یا اصلاح نرخ مواجه شدند میتوانند آن را حل کنند و این باعث میشود در رقابتها ریسک بیشتری را بپذیرند.
خدایار خاشع همچنین افزوده است بخش خصوصی نمیتواند برای اصلاح نرخها و تمدید مدت پیمان، ریسک بالایی را بپذیرد چرا که «امکان اصلاح قرارداد برای شرکتهای بخش خصوصی وجود ندارد اما نهادهای شبهدولتی این مشکلات را ندارند و در نتیجه جرأت اینکه قیمت پایینتری را در مناقصات پیشنهاد بدهند و برنده شوند را دارند.»
دبیر انجمن شرکتهای سرمایهگذار در آزادراهها میگوید تنها سپاه به واسطه قرارگاه خاتمالانبیاء نیست که در پروژههای عمرانی دخالت میکند بلکه آستان قدس هم شرکتهای پیمانکاری دارد و پروژههای مشارکتی در آزادراهها را انجام میدهد و شرکتهایش هم در پروژههای راه آهن کاندیدا هستند.
او همچنین از وارد شدن شرکتهای دیگر نهادهای نظامی به پروژههای پیمانکاری خبر داده و گفته است: «امروز شاهد ورود شرکتهای پیمانکاری ارتش، وزارت دفاع و نیروی انتظامی هستیم و جالب توجه این است که در برخی از پروژهها از نیروهای وظیفه استفاده میکنند!»
خاشع درباره تمایل دولت به واگذاری پروژهها به نهادها نظامی و آستان قدس میگوید: «در پروژههای مختلف تغییر شرایط قرارداد مانند تمدید مدت پیمان، اصلاح نرخ برای شرکتهای وابسته به نهادهای دولتی و شبهدولتی یا نظامی راحتتر انجام میشود. دولتیها هم بر این باور هستند که اگر نرخ قرارداد یا مدت پیمان شرکتهای وابسته به برخی از نهادها را اصلاح کنیم در مظان اتهام قرار نمیگیریم که امتیازی گرفتهایم تا این مشکلات را حل کنیم بنابراین این موضوعات قدرت ریسک بیشتری به شرکتهای پیمانکاری وابسته به نهادها میدهد تا در مناقصات شرکت کنند.»
از سوی دیگر به گفته خدایار خاشع به دلیل وضعیت اقتصادی نامناسب سالهای گذشته بخش خصوصی در برخی از مناقصات در مقایسه با نهادهای نظامی توان مالی ندارد از سوی دیگر شرکتهای پیمانکاری آن نهادها به امکانات دولتی وصل هستند و از آن بهرهمند میشوند.
دبیر انجمن شرکتها سرمایهگذار در آزادراهها با انتقاد از عملکرد دولت حسن روحانی گفته است دولتهای یازدهم و دوازدهم هم در زمینه قوانین سرمایهگذاری و مشوقهای سرمایهگذاری میتوانست کارهای زیادی انجام دهد اما نسبت به انجام آنها اقدام نکرد.
خاشع با بیان اینکه از سال ۹۲ سرمایهگذاری در راهسازی کاهش یافت، گفته است: «از شروع دولت یازدهم سرمایهگذاری در پروژههای راهسازی به دلیل کاهش بودجه، نزولی بود و این کاهش سرمایهگذاری اثرات خود را در افزایش تلفات جادهای نشان داد و شاهد آن بودیم که از سال ۹۵ تا ۹۶ میزان تلفات جادهای تا ۳درصد افزایش پیدا کرد.»
خاشع همچنین معتقد است قطعی آب و برق نشاندهنده کاهش سرمایهگذاریها در این حوزهها است و مشخص است که در این بخش ضعیف عمل شده است.
گفتنی است قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء که به عنوان بازوی اقتصادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شناخته میشود پس از پایان جنگ عراق و ایران تأسیس شد و در طی چند سال به پیمانکار اصلی پروژههای کلان اقتصادی و صنعتی از جمله در حوزههای راهسازی، سدسازی، نفت و گاز و پروژههای عمرانی شهری تبدیل شد. فعالیتهای اقتصادی سپاه در حالی با استفاده از رانت و نفوذ سپاه طی سالهای گذشته افزایش یافته است که در اکتبر ۲۰۱۴ اعلام شد پنج هزار پیمانکار بخش خصوصی و ۱۳۵ هزار نفر برای این قرارگاه کار میکنند.
سازمان آستان قدس رضوی که زیر نظر تولیت «حرم امام رضا» در مشهد اداره میشود نیز در سالهای گذشته به یکی از سازمانهای رانتی فربه و از ثروتمندترین مجموعههای اقتصادی ایران تبدیل شده است. این سازمان مدیریت ۸۹ شرکت و مؤسسه را بر عهده دارد که در ۴۴ مورد بیشتر از ۵۰درصد سهام را در اختیار دارد. فعالیتهای اقتصادی آستان قدس رضوی در زمینههای مختلف عمران و ساختمان، کشاورزی، صنایع غذایی و دارویی، هتلداری، انرژی و فنآوری اطلاعات است. معافیت مالیاتی آستان قدس رضوی موجب شده امکان هیچ نظارتی بر فعالیتهای اقتصادی این سازمان وجود نداشته باشد و بسیاری معتقدند امپراتوری اقتصادی این سازمان استان خراسان رضوی را به «کشوری مستقل و خودکفا» تبدیل کرده است.
قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء و آستان قدس رضوی طی سالهای گذشته دو رقیب جدی برای کسب عنوان «بزرگترین مجموعه اقتصادی ایران» به شمار میروند.