آ
رافائل گروسی بیش از یک دهه را درموضوع بررسی فعالیتهای هسته ای ایران صرف کرده و اکنون تلاشهای جهانی را برای مهار این فعالیتها به پیش میبرد لذا میتوان گفت که تهران با آزمایش فشردهای از گزینهای آژانس اتمی سازمان ملل متحد مواجه است. گروسی از زمان ریاست آژانس بین المللی انرژی اتمی در تاریخ 3 دسامبر با پشتوانه قوی ایالات متحده آژانس را به رویارویی عمیقتر با ایران بر سر اجرای قوانین کنترل تسلیحات هستهای سوق داد.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز چهارشنبه 15 ژوئیه به ایران هشدار داده است که اگر تا پایان ماه جاری اجازه دسترسی به دو سایت قدیمی را به بازرسان این نهاد ندهد، برای این کشور «بد» خواهد شد.
رافائل ماریانو گروسی در مصاحبه با وال استریت جورنال گفته است: من تاکید میکنم کاملا ضروری است که ما این چالش را خیلی سریع حل و فصل کنیم. این (مساله) کنار گذاشته نخواهد شد.
گروسی در ژانویه گذشته تحقیق در مورد مواد هستهای اعلام نشده سال گذشته در ایران را شتاب بخشید. این آژانس خواستار دسترسی به دو سایت مشکوک و پاسخ سریع در مورد فعالیت هایی است که به طور بالقوه به کار با سلاحهای هستهای مرتبط هستند و ایران از اجرای آن خودداری کرده است.
مقامات آمریکا از او خواستهاند که اعضای آژانس انرژی هستهای را سریعا در مورد همکاریهای تهران به روز کند ، اقدامی ظاهراً رویهای که میتواند باعث ایجاد فرایندی دومینو گونه شده و توافق برجام را تهدید کند. این امر به واشنگتن اجازه میدهد تا ایران را به واسطه مانع تراشی در کار آژانس بینالمللی انرژی هستهای از ایران به شورای امنیت ملی ایالات متحده بکشاند- اقدامی که احتمالاً باعث مخالفت روسیه و چین و خشم تهران را به دنبال خواهد داشت.
دولت ترامپ از آقای گروسی بخاطر رسیدگی به این بنبست قدردانی کرده است. واشنگتن که در سال 2018از برجام انصراف داد ، امسال با کاستن از بودجه اهدایی خود به سایر آژانسهای سازمان ملل، بودجه آژانس بین المللی انرژی را با پول بیشتری تقویت کرد.
جکی ولکوت ، سفیر ایالات متحده آژانس بین المللی انرژی اتمی اخیراً به خبرنگاران گفت: «من فکر میکنم که گروسی توان و شفافیت تازهای را به کالبد آژانس دمیده است.»
مواضع چین ، روسیه و ایران به طور فزایندهای منتقدانه است. برخی از دیپلمات ها می گویند که رویکرد دیپلمات های آرژانتینی، خطرات از میان رفتن توافق هستهای ، معروف به «جی سی پی او آ » را بالا میبرد.
یک دیپلمات ارشد آژانس انرژی هستهای گفت: «ما باید از یک اقدام بی پروا و عجولانه جلوگیری کنیم.تحت شرایط خاص ، «جی سی پی او آ »حتی ممکن است از بین برود.»
توافق هستهای که تقریباً دقیقاً پنج سال پیش منعقد شده است ، اکثر مجازاتهای بینالمللی علیه ایران را در ازای محدودیتهای شدید اما موقت د رخصوص فعالیتهای هسته ای ایران برداشته است. طی یک سال گذشته ، در واکنش به خروج ایالات متحده از توافق و اعمال تحریم های شدید جدید علیه تهران ، این کشور از رعایت شروط و محدودیتهای اصلی توافق خارج شده است.
گروسی برخلاف سلف خود یوکیا آمانو ، دیپلمات ژاپنی که به ندرت از روند معمول خارج میشد، خود را به عنوان یک سیاستمدار بینالمللی معرفی میکند که در تلاش است از اعتبار آژانس دفاع کند و شک و تردیدها را بزداید.
گروسی قبلاً با ایران درگیر بوده است. وی به عنوان یک دیپلمات ارشد آرژانتینی به اینترپل در سال 2007 کمک کرد تا پنج مقام ایرانی را که در انفجار بمب گذاری در مرکز یهودی در بوئنوس آیرس در سال 1994 دست داشتند، در لیست پیکرد اینترپل قرار گیرند.
پیش از این ، گروسی به عنوان رئیس ستاد آقای آمانو به ایران سفر کرده بود تا تهران را ترغیب کند از فعالیتهای هستهای پیشین ایران، ابهام زدایی کند که به باورکشورهای غربی، ساخت سلاح هستهای را دنبال میکرده آما تهران همواره این اتهام را رد کرده است.
گروسی در رقابت بر سر جانشینی آمانو پس از مرگ غیر منتظره او در ژوئیه گذشته ، فعالیتش را بر ایران متمرکز کرد تا خود را به عنوان کاندیدای ایجاد تغییر در رویه آژانس معرفی کند. وی با برخورداری از با پشتبانی واشنگتن برنده یک مسابقه فشرده و چند جانبه شد و قول داد «با قاطعیت اما عادلانه» با تهران برخورد کند. وی گفت هدف اصلی آژانس، خنثی سازی سلاح های هستهای است.
گروسی در ماه ژوئن ، پس از ماهها مشاجره با تهران برسر امتناع آن از همکاری ، جزئیات جدیدی از نگرانیهای این آژانس در مورد فعالیت هستهای ایران را برای اعضای آژانس بین المللی انرژی هسته ای افشا کرد به طوری که تهران در جلسه هیئت مدیره آژانس بین المللی انرژی اتمی، برغم اعتراضات روسیه و چین مورد انتقاد قرار گرفت.
مقامات ایرانی، گروسی را به توطئه علیه تهران متهم کردهاند. آنها درخواست های دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی به دو سایت هستهای را بر اساس شواهد ساختگی اسرائیل تلقی و رد کرده و ادعا میکنند که آنها هیچ تعهدی برای دادن اجازه به بازرسان برای بازدید از مراکز و سایتها در ایران ندارند.
چین گزارش ژوئن گروسی را رد کرد. مقامات روسی شکایت کردند که وی نیازی به اجرای «تحقیقات پیشینه ای » در مورد فعالیتهای گذشته ایران ندارد. بسیاری از دیپلماتها معتقدند مواد هستهای کشف شده در ایران ناشی از فعالیتهای تسلیحاتی هستهای در اوایل دهه 2000 است.
مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا گفت: «مانع شدن ایران از کار آژانس بین المللی انرژی هسته ای بسیار نگران کننده است و سؤالات جدی را درباره آنچه ایران در تلاش است پنهان کند، مطرح میکند.»
گروسی گفت آژانس باید در مورد مواد اعلام نشده ای که سال گذشته یافته شد به دنبال جواب باشد و قوانین را برای ایران تغییر ندهد.وی برای دریافت پاسخ های قطعی ، گفت: «بگذارید بازرسان من کارخود را شروع کنند.»
اقدام گروسی در به روزرسانی سریع اعضای آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد عدم تمایل ایران به همکاری، در راستای تقویت تلاش های ایالات متحده برای ارجاع این موضوع به شورای امنیت قرار دارد. زمان بندی بسیار مهم است زیرا ایالات متحده اکنون بر فشارهای خود بر برجام افزوده است.
دولت ترامپ هشدار داده است که به طور یک جانبه تحریم های سازمان را تمدید خواهد کرد و برجام را میان برخواهد داشت، مگر اینکه قدرت های بزرگ توافق کنند که تحریم تسلیحات متعارف را درمورد ایران تمدید کنند که در ماه اکتبر طبق توافق هسته ای، منقضی می شود. مقامات آمریکا معتقدند که بستن راه بروی بازرسان آژانس انرژی هسته ای از سوی ایران ثابت می کند که به تهران نمی توان اعتماد داشت.
مقامات ایرانی نیز هشدار دادهاند که در صورت تشدید مسئله تهران میتواند همکاری با آژانس انرژی هستهای را کاهش دهد. ایران پس تشدید امتناع از همکاری با آژانس از سال 2006 تا 2012 با تحریم های گسترده بین المللی مواجه گردید.
گروسی گفت اقدام آتی او به پاسخ ایران به درخواست هایش بستگی دارد. وی گفت: «من فکر نمی کنم که براساس تهدیدات یا هشدارها بتوانیم کار کنیم.»
رابرت اینهورن، مقام سابق وزارت امور خارجه که به شکل گیری استراتژی ایالات متحده برای مذاکرات هسته ای کمک کرد ، گفت: گروسی میداند که او باید «کاملاً بی طرف وکاملاً حرفهای» عمل کند.
ینهورن افزود: «او میداند که این یک میدان مین سیاسی است ، اما او بسیار ماهر است و در بستر سیاسی بسیار خطرناکی حرکت میکند.»