تحریم‌های «ضدتروریستی»؛ مشکلات دولت بایدن برای تخفیف به رژیم ایران

برجام

بایدن تمایل دارد فشار بر جمهوری اسلامی ایران را کاهش دهد بدون اینکه تحریم‌های اساسی را لغو کند. او قصد دارد وضعیت اقتصادی وحشتناک ایران را بهبود بخشد اما نمی‌خواهد تحریم‌های اصلی به ویژه در حوزه نفت را متوقف کند. او این اقدامات را به عنوان گامی برای بازگشت به توافق اتمی در نظر گرفته است.
تونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا، جو بایدن و معاون او کاملا هریس

خبرگزاری بلومبرگ ۶ فوریه (۱۸ بهمن) گزارش داد یکی از گزینه‌هایی که دولت آمریکا در مورد جمهوری اسلامی در نظر گرفته پرداخت وام از طریق صندوق بین‌‌المللی پول برای مقابله با ویروس کرونا است. چهار شخص نزدیک به بایدن خبر داده‌اند که دولت بایدن قصد دارد بخشی از تحریم‌‌های جمهوری اسلامی ایران را متوقف کند تا راه برای ارسال «کمک‌های بشردوستانه» به این کشور جهت مبارزه با کووید۱۹ باز شود. چنین اقداماتی را می‌‌شود تحت عنوان اقدامات بشردوستانه توجیه کرد.

این چهار منبع می‌گویند جو بایدن می‌تواند یک فرمان اجرایی برای منتفی کردن اقدام دونالد ترامپ در خروج از برجام امضا کند، اما لغو تحریم فروش نفت ایران در حال حاضر مورد نظر آمریکا نیست.

الی گرانمایه از اعضای ارشد شورای روابط خارجی اروپا می‌گوید «در ماه‌های اخیر اروپایی‌‌ها و مقامات ارشد حزب دموکرات آمریکا درباره‌ اینکه با نگاه واقع‌گرایانه چه اقدامات فوری در این زمینه می‌شود انجام داد خیلی فکر کرده‌اند.»

او می‌گوید «حتی همین دیدگاه در مورد بررسی اقدامات نیز می‌‌تواند به ایران آرامش محسوسی بدهد.»

احیای برجام یکی از مهمترین مشکلات سیاست خارجی دولت بایدن است که بخشی از اقدامات مربوط به آن در جهت توقف یا معکوس کردن ابتکارات تیم امنیت ملی ترامپ است.

این نگرانی در بین کشورهای منطقه وجود دارد که با احیای برجام دوباره پول به جیب جمهوری اسلامی سرازیر شود و تهران اقدامات تهدیدآمیز خود را تقویت کند. یکی دیگر از چالش‌‌های پیش روی دولت بایدن آن بخش از تحریم‌‌‌های دولت ترامپ علیه جمهوری اسلامی است که به خاطر حمایت مالی از تروریسم اعمال شده و شامل بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز می‌‌شود. در صورت باقی ماندن بانک مرکزی در فهرست تحریم‌‌ها زیر عنوان تروریسم حتی به دلایل بشردوستانه نیز نمی‌‌توان تحریم‌ها را کاهش داد.

کنت کاتزمن تحلیلگر ارشد خاورمیانه در بخش تحقیقاتی کنگره آمریکا در یک نشست در شورای آتلانتیک گفت «بانک مرکزی ایران قطب فعالیت‌های بانکی بین‌‌المللی ایران است و تنها راه این است که آزادانه از طریق سیستم بانکی بین‌المللی فعالیت کند.»

در روزهای اخیر تیم سیاست خارجی بایدن در مورد مسائل خاورمیانه نشست‌‌هایی را برگزار کرد از جمله در مورد اقدامات لازم در مورد تهدیدات جمهوری اسلامی ایران و مسائل عراق و یمن اما هنوز نتیجه‌ این نشست‌‌ها عمومی نشده است.

اینهمه در حالیست که رژیم ایران سخت در تنگنا قرار گرفته و برای کاهش تحریم‌ها لحظه‌شماری می‌‌کنند. محمدجواد ظریف ۱۳ بهمن در مصاحبه با روزنامه «همشهری» پیشنهاد داد «آمریکایی‌ها می‌توانند همین امروز بیانیه بدهند که می‌خواهند به برجام برگردند، ما هم در سطح رئیس جمهوری اعلام خواهیم کرد به محض اینکه آنها برگردند ما هم تعهدات را در دستور کار قرار می‌دهیم.»

به گفته ظریف در این مدل نیازی به مذاکره بین ایران و آمریکا نیست و در مرحله بعد بایدن و روحانی می‌توانند فرمان اجرایی صادر کنند و در مرحله بعدتر هم «اگر فرمان اجرایی رئیس جمهوری عملیاتی شد، یعنی ما توانستیم نفت بفروشیم و پول آن را برگردانیم و پول‌های بلوکه‌شده برگشت ما هم شروع به اجرا [بازگشت به تعهدات اتمی] می‌کنیم». این برنامه‌ریزی ظریف در حالیست که بازگشت به تعهدات اتمی برای از سر گرفتن مذاکرات بین ایران و آمریکا برای بسیاری از سیاستمداران ایالات متحده یک امر مسلّم است.

خبرگزاری بلومبرگ ۵ فوریه (۱۷ بهمن) در گزارشی نوشت بایدن پیش از انتخابات شوق بسیاری برای مذاکره با جمهوری اسلامی نشان داد اما اکنون به نظر می‌‌رسد که این اشتیاق را پس از حضور در کاخ سفید مهار کرده است. او خودش در رابطه با اینکه چه سیاستی در مورد ایران پیش خواهد گرفت سکوت کرده اما مقامات امنیت ملی و سیاست خارجی دولت او می‌‌گوید آمریکا قصد دارد فوری به توافق اتمی بازگردد.