دادگاه جنایات جمهوری اسلامی در جریان سرکوب اعتراضات سراسری آبان ۱۳۹۸ که «دادگاه بینالمللی مردمی آبان» نام داشت پس از پنج روز برگزاری در لندن پایان یافت و رییس این دادگاه از صدها نفر دیگر که برای شهادت دادن در این زمینه اعلام آمادگی کردهاند، دعوت کرد شهادت خود را ارائه کنند.پنجمین جلسه «دادگاه بینالمللی مردمی آبان» برای بررسی شهادتها، گزارشها و تحقیقات درباره کشتار معترضان ایرانی در آبان 1398، یکشنبه 14 نوامبر، با شهادت یکی از معترضین به نام آرام مردوخی، برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، آرام مردوخی به عنوان شاهد شماره 125 چگونگی سرکوب معترضان در سنندج را شرح داد.
او گفت روی بام ساختمان بانکها در سنندج «تک تیرانداز» مستقر شده بود و یکی از فرماندهان نیروی انتظامی به نام جوانمردی، در سرکوب معترضان دست داشت.
او افزود، نیروهای امنیتی معترضان را بازداشت و در وانتهایی که پشت آن به شکل قفس درآمده بود، حبس کردند.
این شاهد به دادگاه گفت: «یک زن کتک خورده بود، به سرش ضربه زده بودند و داشت خونریزی میکرد. یک پسر جوان را از بلندی به پایین پرت کرده بودند.»
مردوخی گفت که «نیروهای امنیتی از آمبولانس برای انتقال نیروهای خود استفاده می کردند و به همین دلیل مردم هم برخی آمبولانسها را آتش زدند.»
شاهد شماره 216
سپس، شاهد شماره 216 در دادگاه حضور یافت و پس از ادای سوگند گفت که «آتش زدن بانکها را شخصا دیده، اما مطمئن است کار مردم عادی نبوده است.»
او سپس در شرح مشاهدات خود از سرکوب اعتراضات گفت: «شروع کردند به تیراندازی کردن به سمت مردم. پسر جوانی تیر خورد و او را سوار ماشین کردند، نمیدانم این ماشین مال مردم بود یا متعلق به ماموران.»
شاهد شماره 367
شاهد شماره 367 از اعضای سپاه پاسداران ایران بوده که از او خواسته شده تا در سرکوب اعتراضات شرکت کند. او که بهدلیل سرپیچی از سپاه اخراج شده و هم اکنون خارج از ایران به سر میبرد گفت که زمان تیراندازی «دستور بود» که نیروهای لباس شخصی از مردم فاصله بگیرید تا «نیروهای خودی» تیر نخورند.
شاهد شماره 119
شاهد شماره 119 نیز با اشاره به اینکه بسیج در سرکوب آبان از سلاح گرم علیه معترضان استفاده کرده، گفت با چشمان خودش دیده که یک دختر 16 ساله مورد هدف قرار گرفته است. او تاکید کرد گروهی از افراد را دیده که در حضور نیروهای امنیتی بانک ها را آتش میزدند و نیروهای امنیتی واکنشی به آنها نشان نمیدادند.
در همین حال حسن نوروزی، نایب رییس کمیسیون قضایی مجلس ایران در واکنش به برگزاری این دادگاه به وبگاه «دیدبان ایران» گفت: «یکی از آنهایی که به مردم شلیک کرد من بودم، ما کُشتیم. حالا چه کسی میخواهد ما را محاکمه کند؟! طرف آمده بانک را آتش زده است و ما هم او را کُشتیم. چه کسی را میخواهید محاکمه کنید؟»
به نوشته دیدبان ایران، نوروزی در پایان مصاحبه گفته «شوخی کردم» و تلفن را قطع کرده است.
پیش از این گزارش شده بود که علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه ایران، تهدید کرده است که در صورت عدم توقف برگزاری این دادگاه، ایران بخشی از مذاکرات هستهای مرتبط با احیای «برجام» را متوقف میکند.
جلسه چهارم دادگاه
روز گذشته، در چهارمین جلسه دادگاه پروفسور هینش از دانشگاه لایدن هلند گفت که تعداد افرادی که در جریان اعتراضات کشته شدهاند احتمالا بسیار بیشتر از 304 نفری است که «عفو بینالملل» گزارش کرده است.
او افزود، حتی این تعداد کشتهشده نشان میدهد که حملات گستردهای در طی اعتراضات آبان علیه تظاهرکنندگانانجام شده است.
اعتراضات آبان 98
این دادگاه به ابتکار سه سازمان مدافع حقوق بشر «عدالت برای ایران»، «حقوق بشر ایران» و سازمان بینالمللی «با هم علیه اعدام» در پاسخ به خواست بازماندگان و خانوادههای قربانیان تشکیل شده است.
در جلسات این دادگاه که تا 23 آبان ادامه خواهد داشت، 45 نفر شهادت خواهند داد و شهادتنامه 120 نفر نیز به صورت کتبی تسلیم دادگاه خواهد شد.
هیئت قضات بر اساس شهادت شهود، در مورد نقش 133 مقام، از جمله مقامهای ارشد جمهوری اسلامی که در ارتباط با اعتراضات آبان 98 متهم به ارتکاب جرایم بینالمللی شدند، تحقیق خواهد کرد.
اعتراضات آبان 98 از روز 24 این ماه بهدلیل افزایش سه برابری قیمت بنزین به مدت پنج روز ادامه یافت که بنا به گزارش سازمانهای حقوق بشری طی آن نیروهای دولتی با خشونت بیسابقه حداقل 1500 نفر را کشته و هزاران نفر دیگر را زخمی و بازداشت کردند.
در جریان این اعتراضات مقامات جمهوری اسلامی با قطع کامل اینترنت، سانسور کاملی از بازتاب و انتقال اخبار سرکوب به خارج از کشور اعمال کردند.
پیشبینی میشود حکم نهایی دادگاه بینالمللی مردمی آبان در ابتدای سال 2022 صادر شود.
وین جورداش، رییس هیات قضات دادگاه بینالمللی مردمی آبان، روز یکشنبه ۲۳ آبان در بیانیه پایانی دادگاه اعلام کرد: «دادگاه پرونده را تا زمان اعلام حکم نهایی در اوایل سال ۲۰۲۲ باز نگاه میدارد و از همه شاهدان میخواهد که به دادگاه مراجعه کنند.»
بر اساس بیانیه پایانی دادگاه، با توجه به پوشش گسترده دادگاه و شجاعت بازماندگان و قربانیان، صدها نفر دیگر ابراز علاقه کردهاند تا برای جامعه بینالمللی، بیعدالتیهایی را که در نتیجه نقض فاحش حقوق بشر در اعتراضات آبان ۱۳۹۸ متحمل شدند، بازگو کنند.
جلسات روزانه دادگاه بینالمللی آبان از چهارشنبه ۱۹ آبان در لندن آغاز شد و به مدت پنج روز پیاپی در نوبتهای صبح و عصر ادامه داشت.
در بیانیه پایانی دادگاه آمده است که طی پنج روز گذشته، بیش از ۳۰ شاهد شهادتهای شفاهی خود را به صورت زنده مقابل هیات قضات و حقوقدانان دادگاه ارائه کردند.
همچنین بیانیه دادگاه میافزاید این هیات متشکل از شش وکیل، بیش از صد سند دیگر، شامل اظهارات کتبی، فیلمها و تصاویر قربانیان و بازماندگان این اعتراضات را تحت شکنجه رژیم ایران قرار گرفتند، بررسی کرده است.
دادگاه بینالمللی مردمی آبان تاکید کرده که بسیاری از موارد ارسالی به غیر از آنچه پیشتر ارسال شده بود، هنوز در حال بررسی است.
بر اساس بیانیه پایانی دادگاه، اغلب شهادتها را «مشاهدات عینی از صحنههای خشونت شنیع که نیروهای امنیتی، از جمله سپاه پاسداران و نیروهای یگان ویژه ضدشورش علیه معترضان و ناظران به کار بردند» تشکیل میدهد.
حمید صبی، عضو هیات دادستانی دادگاه بینالمللی مردمی آبان، در بیانیه پایانی این دادگاه ابراز امیدواری کرد که دولتهای جهان تحریمهای ماگینتسکی را علیه ۱۳۳ شخص که متهم به این جنایات هستند اعمال کنند.
همچنین رجینا پائولوس، دیگر عضو هیات دادستانی، با اشاره به نمونه برگزاری دادگاه حمید نوری متهم به کشتار زندانیان سیاسی ایران در سوئد، گفت قربانیان و بازماندگان اعتراضات آبان باید به عدالت منطبق بر کنوانسیونهای موجود سازمان ملل متحد دسترسی داشته باشند.
شادی صدر، مدیر سازمان عدالت برای ایران و از برگزارکنندگان دادگاه بینالمللی مردمی آبان نیز تاکید کرد «اعضای هیات دادستانی با اهمیت دادن به حقیقت، فضای امنی را برای بستگان قربانیان و معترضانی که از سوی کشورشان به عنوان «آشوبگر» و «تروریست» متهم میشوند، ایجاد کردند تا تمام قد بایستند و با افتخار حقیقت را به گوش جهانیان برسانند.»
او اضافه کرد که برای اولین بار در یک عرصه بینالمللی، «شاکیان واقعی»، «عاملان واقعی» اعتراضات آبان را متهم کردند و خواستار پاسخگویی آنان شدند.
همچنین محمود امیری مقدم مدیر اجرایی سازمان حقوق بشر ایران گفت این دادگاه با تقویت صدای قربانیان و خانوادههای آنان به میلیونها ایرانی امیدواری بخشید که صدای آنان در سطح جهانی شنیده شده است.
دادگاه بینالمللی مردمی آبان از سوی سه سازمان «عدالت برای ایران»، «حقوق بشر ایران» و «با هم علیه اعدام» سازماندهی شد.
در جریان این دادگاه، معترضان، بازداشتشدگان و بستگان قربانیان اعتراضات آبانماه ۹۸ جزییات تکاندهندهای از چگونگی سرکوب، شکنجه و کشتار معترضان از سوی ماموران جمهوری اسلامی ارائه کردند.
اعتراضات ۱۳۹۸ ایران در اعتراض به افزایش ناگهانی و شدید قیمت سوخت در این کشور آغاز شد و خیلی زود ماهیت ضدحکومتی به خود گرفت.
وزیر کشور وقت ایران کشتهشدن دستکم ۲۲۵ نفر در این اعتراضات را تایید کرد اما خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه خود نوشت در این اعتراضات ۱۵۰۰ نفر توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی کشته شدند.