آفتابكاران اخبار و مقالات دربارة ايران و مقاومت
مجتبی امینی ارمکی، تهیه کننده‌ای که با تایید و نظارت سازمان اطلاعات سپاه سریال جنجال برانگیز«گاندو» را تولید کرده بود، طی حکمی در فرودین ماه سال ۱۴۰۱ دبیر چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر شد. جشنواره‌ای که کمتر از دو هفته به برگزاری آن باقی مانده ولی هنوز اطلاعات خاصی درباره نحوه برگزاریش منتشر نشده و اسامی فیلم‌ها و هنرمندانش هم مشخص نیست. اتفاقی که بی‌سابقه است و معمولا حتی در سال‌هایی بحرانی مثل ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸ هم به هر ضرب و زوری بود، دبیرخانه اسامی فیلم‌ها را حداقل یک ماه پیش از آغاز جشنواره اعلام می‌کرد.
به دلیل تاخیر غیر طبیعی در ارائه اخبار مربوط به جشنوره فیلم فجر که برای متولیان به اصطلاح فرهنگی جمهوری اسلامی مهمترین رویداد هنری سال است، خبرگزاری «ایرنا»، رسانه دولت در روز ۲۷ دی‌ماه در فاصله دو هفته به آغاز جشنواره با انتشار گزارشی سعی بر توجیه تاخیر در اطلاع رسانی جشنواره داشت. اعلام شده بود روز ۱۵ دی ماه اسامی فیلم‌های بخش اصلی جشنواره اعلام شود اما نشد و انتشار اسامی فیلم‌ها به روز پنجم بهمن ماه موکول شد. «ایرنا» مدعی شد که این تاخیر «تحریم کنندگان» جشنواره را «شادمان» کرده است اما « اما شنیده‌های موثق حکایت از آن دارد که این فوت‌وقت به دلیل اضافه شدن فیلم‌های بیشتر برای بازبینی بوده است چرا که آبان‌ماه امسال، شرایط خوبی بر کشور حاکم نبود و برخی تهیه‌کنندگان، از ثبت‌نام در جشنواره انصراف دادند.»
فارغ از این ادعای عجیب، همین که خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی پذیرفته تحریم کنندگانی وجود دارند و برخی تهیه‌کنندگان در آبان ماه از حضور در جشنواره انصراف دادند، نشان می‌دهد که چالش مهمی برای حضور چهره‌ها و فیلم‌های شاخص در جشنواره وجود دارد.
در روز ۲۸ دی ماه ۱۴۰۱ هم بالاخره اسامی هیات انتخاب فیلم‌های جشنواره منتشر شد. اتفاقی که به روال سنتی هفته اول آذر ماه اطلاع رسانی می‌شد. در این هیات نام زنی دیده نمی‌شود و در کل چهره چندان شاخصی هم در میان نبود. اما مجتبی امینی کیست که در اولین دوره دبیری‌اش در جشنواره مهم فیلم فجر با چنین وضعیتی مواجه شده است؟
از نقش کوتاه برادر ارزشی تا تولید امنیتی‌ترین سریال جمهوری اسلامی
امینی با تهیه‌کنندگی سریال امنیتی «گاندو» بر سر زبان‌ها افتاد؟ خیلی بدیهی است که در ساختار جمهوری اسلامی هر کسی نمی‌تواند به اسناد امنیتی دسترسی داشته باشد و اجازه ساخت فیلمی به ادعای خودش بر اساس این مستندات را داشته باشد. امینی برای رسیدن به جایگاهی که او بتواند برای تخریب دولت روحانی و تصویر کردن روایتی که مطبوع حامیان علی خامنه‌ای است، «گاندو» را تولید کند، مسیری جالب توجهی را طی کرده است.
اولین فعالیت سینمایی امینی حضور در نقش کوتاه یک بردار ارزشی در فیلم «دلشکسته» در سال ۱۳۸۷ بود، نقشی نزدیک به واقعیت خودش چون در یکی از معدود صحنه‌هایی که حضور دارد به «بدحجابی» شخصیت اصلی زن فیلم اعتراض می‌کند. امینی اما سُودا و البته استعداد بازیگری نداشت. با حضور در تیم‌های تولید فیلم فعالیتش را ادامه داد و به طرز عجیبی اولین فیلمی که در مسند تهیه‌کنند آن ظاهر شد، فیلم «آفریقا» ساخته اول هومن سیدی در سال ۱۳۸۹ بود. فیلمی کم هزینه و جوانانه که روایتی از زندگی چند خلافکار جوان بود که زنی را به دلیل بدهکاری به رئیس‌شان می‌ربایند و …. . فیلم مورد استقبال قرار گرفت و باعث شد هومن سیدی در سینمای ایران مطرح شود. اما نه حال و هوای فیلم و نه محتوا چیزی نبود که مورد تایید یک برادر ارزشی باشد.
امینی چند فیلم دیگر هم تهیه کرد اما در همین سال‌های که مشغول کار با فیلمسازانی بود که بعضا فیلم‌های نه چندان منطبق بر خواسته‌های مدیران فرهنگی جمهوری اسلامی می‌ساختند، به وظایف دیگرش هم می‌رسید. مثلا در سال ۱۳۹۰ در حمله به سفارت انگلیس نقش داشت و در مسند «پیش نماز» مهاجمان سفارت ظاهر شد.
و ظاهرا این حرکت بودجه زیادی برایش به ارمغان آورد تا فیلم جدیدی را تهیه کند. او «گام‌های شیدایی» به کارگردانی حمید بهمنی را با بودجه یک میلیارد و دویست میلیون تومان (در آن زمان بودجه قابل توجهی بود) در سال ۱۳۹۱ تولید کرد که در اکران فقط «سه میلیون و پانصد هزار» تومان فروخت. فیلم آنقدر بد بود که در جشنواره فیلم فجر مورد تمسخر شدید قرار گرفت. فیلم درباره یک زن ارتشی آمریکایی بود که به اسناد خاصی دست پیدا می‌کرد و می‌خواست آن را به دست یک خبرنگار برساند و… این اولین تلاش امینی برای ساختن فیلم امنیتی بود که با شکست بدی مواجه شد. حتی جمال شورجه، فیلمساز حکومتی از اختصاص چنین بودجه‌ای برای این فیلم انتقاد کرد.
نامه ظریف به خامنه‌ای در اعتراض به فصل اول گاندو
امینی سال ۱۳۹۵ به عضویت هیات مدیران «موسسه فرهنگی هنری شهید آوینی» درآمد. موسسه‌ای که دو سال بعد تهیه‌کنندگی سریال «گاندو» را انجام داد. پخش این سریال از ۱۵ خرداد سال ۱۳۹۸ آغاز شد. سریالی کاملا امنیتی و بحث برانگیز که باعث اعتراض چهره‌های از هیات دولت حسن روحانی شد. وزیر امور خارجه وقت(محمدجواد ظریف) به دلیل پخش آن به رهبری شکواییه نوشت و در خواست توقف پخش آن را داشت. نامه‌ای که اوایل مرداد در توییتر بحثش مطرح شد و بعد در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۹۸ عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران ارسال نامه گلایه‌آمیز محمدجواد ظریف، وزیر خارجه درباره شکایت از سریال گاندو به خامنه‌ای را تایید کرد. فردای تایید این خبر ظریف به خبرگزاری «خانه ملت» درباره پاسخ رهبری به این نامه گفت:« رهبری همیشه به من محبت داشتند و من وامدار محبت ایشان هستم، این محبت همچنان ادامه دارد و اگر محبت‌های ایشان نبود، برخی اتفاقاتی که در بعضی جاها می‌افتد، امکان تحمل را از بین می‌برد.» اما این «محبت رهبری» که جواد ظریف با این حرارت از آن یاد می‌کند، انقدری نبود که فصل دوم سریال «گاندو» ساخته نشود. سریالی که فصل اولش هم به دلیل هشدار خامنه‌ای به وجود «نفوذ» در تیم مذاکره‌کنندگان برجام ساخته شد. وبگاه «پدافند غیر عامل» که رسانه نهاد «سازمان پدافند غیر عامل» جمهوری اسلامی است در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ اعلام کرد که علی خامنه‌ای در سخنرانی‌هایش در شش ماه نخست سال ۱۳۹۴، ۴۳ مرتبه در مورد «نفوذ دشمن تحذیر داده‌اند که ۳۲ مرتبه آن در پیرامون برجام بوده است.»
«گاندو» به عنوان مهمترین فعالیت مجتبی امینی برآمده از یک خصیصه سیاسی-مدیریتی در جمهوری اسلامی بود؛ تاسیس نهادهای موازی. از همان سال‌های اوایل انقلاب سپاه پاسداران تاسیس شد آن هم در صورتی که کشور ایران داری ارتشی به نسبت منسجم و قوی بود. داشتن دو ارتش نظامی در یک کشور اگر بی‌نظیر نباشد کم نظیر است. شکل دادن نهادهای موازی امنیتی هم از جمله اتفاقات در این زمینه است. از سال ۸۸ به رغم وجود وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه هم شکل می‌گیرد که در حال حاضر اگر قدرت بیشتری از وزارت اطلاعات نداشته باشد، قدرتش کمتر هم نیست. و سریال گاندو مشخصا خط و نشان کشیدن اطلاعات سپاه برای دولت دوازدهم و وزارت اطلاعات وقت بود.
نامه ظریف به خدا در اعتراض به فصل دوم گاندو
جالب اینکه با همه اعتراضات دولت حسن روحانی فصل دوم سریال هم تولید شد. و مناقشات را پیچیده‌تر کرد. پخش فصل دوم از فروردین سال ۱۴۰۰ آغاز شد. ایام نوروز همیشه سریال‌های کمدی ویژه خودش را دارد اما چند سالی است صدا و سیما بخش گسترده مخاطبانش را از دست داده و حتی سریال‌های ویژه نوروز هم چندان رونقی ندارند. در فروردین سال ۱۴۰۰ بنا بود سریال کمدی «بوتیمار» به عنوان تولید ویژه شبکه سه برای عید پخش شود.
که ناگهان فصل دوم سریال «گاندو» جایگزنش شد تا این سریال که با حمایت نهادهای امنیتی ساخته شده در پرمخاطب‌ترین زمان تلویزیون پخش شود. علی خامنه‌ای در سخنرانی نوروزی‌اش دوباره از «برجام» انتقاد کرد و این نکته پخش سریال را در ایام نوروز با مسماتر کرد.
در همان هفته اول نوروز اعتراضات دوباره آغاز شد. جواد ظریف، سید عباس صالحی (وزیر ارشاد وقت)، علی جنتی(وزیر اسبق ارشاد )، حسام الدین آشنا(مشاور فرهنگی رییس جمهور) از جمله کسانی بودند که واکنش اعتراضی به تولید و پخش فصل دوم این سریال داشتند. یکی از نقاط تمرکز فصل دوم این سریال مربوط به اتهام جاسوسی «عبدالرسول دُری اصفهانی» بود. دُری اصفهانی مسئول امور بانکی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با گروه«۵+۱» بود. او در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۴ در جریان تقدیر از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای از حسن روحانی، نشان درجه سه خدمت دریافت کرده بود ولی اول مرداد ماه سال ۱۳۹۵ رسانه‌های حکومتی خبر از دستگیر او به جرم جاسوسی دادند. در ۱۹ مهر ماه سال ۱۳۹۶ سیدمحمود علوی، وزیر اطلاعات وقت به خبرگزاری «ایسنا» گفت:« در خصوص دری اصفهانی قبلا در چند نوبت تصریح کرده و باز هم به صراحت اعلام می‌کنم، از آنجا که مرجع تشخیص موضوعات مرتبط به جاسوسی معاونت ضدجاسوسی وزارت اطلاعات است، از نظر این معاونت، آقای دری اصفهانی نه تنها مرتکب جاسوسی نشده بلکه در برابر هجمه‌هایی که برخی سرویس‌های بیگانه به وی داشته‌اند، هوشیارانه مقاومت کرده و با معاونت ضدجاسوسی وزارت اطلاعات همکاری داشته است.» اما سازندگان «گاندو» با حمایت و هدایت سازمان اطلاعات سپاه فعالیت می‌کردند و حرف‌های وزیر اطلاعات برایشان اهمیت نداشت.
محمدجواد ظریف که در اعتراض به پخش فصل اول سریال «گاندو» به علی خامنه‌ای نامه نوشته بود، با پخش اولین قسمت از فصل دوم، در روز اول فروردین ماه ۱۴۰۰ این بار خطاب به خدا در صفحه اینستاگرامش نامه‌ای محافظه کارانه نوشت:«برای رعایت مصالح همین ولی‌نعمتان‌مان، که هر چه داریم از آنان و لطف خدا و دعای پاکان است، همچون مادری که دو نیم کردن فرزند دلبندش را برنتابید و او را به مدعی ناراست سپرد، دم از پاسخ به نارواها فروبسته‌ایم…».
مجتبی امینی که عکس یادگاری مشهوری هم با محمدجواد ظریف دارد در این میان ساکت نماند و البته تنها به اعتراض وزیر ارشاد پاسخ داد. و وزیر ارشاد را متهم کرد به اینکه به کتاب‌ها و آثار هنری که «سیاه و تلخ و مخرب» هستند مجوز انتشار می‌دهد ولی سریالی که « حس اقتدار ملی و امید مردم را تقویت می‌کند و خط نفوذ انگلیس را به تصویر می‌کشد» را برنمی‌تابد.
توقف در فروردین و ادامه پخش پس از انتخابات ۱۴۰۰
به هر روی اعتراضات چهره‌های دولت وقت جواب داد و پخش سریال در ۱۳ فروردین ماه متوقف شد و بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در تیرماه ۱۴۰۰ پخش آن از سر گرفته شد. اما این توقف باعث اتفاقی عجیب شد و روز ۱۷ فروردین ماه بر اساس گزارش «ایسنا» ۲۳۳ نماینده مجلس در بیانیه ای از برنامه های نوروزی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به ویژه پخش سریال «گاندو ۲» تشکر و قدردانی کردند. و همچنین در گزارش دیگری در روز ۱۸ فروردین همان سال تقدیر اختصاصی ۱۶۰ نمایند مجلس از این سریال مخابره شد. اتفاقی که دو سال قبلش هم برای فصل اول سریال گاندو رخ داده بود. و این تقدیر و تمجیدها رئیس جمهور وقت را هم به واکنش وا‌داشت.
در همان روز ۱۸ فروردین ماه حسن روحانی هم لب به اعتراض گشود. روحانی به خدمات بسیاری اشاره کرد که مدعی بود در دولت او انجام شد و در سخنان اغراق آمیز برخی از آنها مثل ساختن «جاده بزرگراهی در سراسر سواحل مکران» در جنوب ایران را اتفاقی بی‌سابقه در «تاریخ هفت هزار ساله ایران» دانست و گفت:« چرا اینها را نمی‌گوییم، چرا برای سواحل مکران فیلم نمی‌سازیم؟»
اما هیچ کس نمی‌تواند مقابل کسانی بایستد که با همکاری اطلاعات سپاه مشغول به فعالیت هنری هستند، حتی رئیس جمهور. اطلاعات سپاه که در سینما و شبکه خانگی با موسسه «اوج» فعالیت گسترده‌ای را آغاز کرده بود، حالا با بازویی چون «موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی» و شخص مجتبی امینی در تلویزیون فعالیت می‌کند. در صورتی که نیازی هم به هزینه بودجه‌ای سنگین برای ساخت سریالی بدون ستاره نبود. صدا و سیما همواره تنها و تنها صدای جمهوری اسلامی و صدای سرکوب و مشخصا رسانه‌ای بر علیه مردم بوده است. عملا خودش به عنوان بازویی برای نهادهای امنیتی عمل کرده و چندان نیازی به این فعالیت‌ها نبود اما اطلاعات سپاه با ورود به عرصه برنامه سازی در تلویزیون رسمی جمهوری اسلامی نشان داد که تعریفش از «خودی‌ها» به جایی رسیده که حتی رئیس جمهور و وزیر اطلاعات و سفارشی سازان همیشگی صدا و سیما در آن جای نمی‌گیرند. این نهاد شخصیتی چون مجتبی امینی را مرجع اعلام منویاتش می‌داند که اهل تهاجم به سفارت‌خانه‌هاست.
قدرت بیشتر امینی بعد از انتخابات فرمایشی
مجتبی امینی در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ ریاست بخش فرهنگی ستاد ابراهیم رئیسی را بر عهده داشت و پس از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی عملا تبدیل به یکی از قدرتمندترین چهره‌های فضای سینما و سریال سازی ایران شد. رئیسی سیداسماعیل خطیب را به عنوان وزیر اطلاعات معرفی کرد. خطیب بنا بر اعلام «پایگاه اطلاع رسانی دولت» جمهوری اسلامی از سال ۱۳۵۹ در اطلاعات عملیات سپاه فعال بوده و سابقه شاگردی علی خامنه‌ای هم دارد. و این انتخاب باعث شده نهادهای امنیتی در هماهنگی بیشتری با هم باشند و از این سو مجتبی امینی به عنوان دبیر جشنواره فیلم فجر انتخاب شد تا از همان اولِ کار دولت رئیسی اعلام کند که به اتفاقات هنری نگاهی کاملا امنیتی دارد.
آخرین توییت امینی تا به امروز مربوط به دیوارنویسی سفارت انگلیس است. او عکس مشهور و ترند شده سفیر انگلیس در تهران (پس از رنگ زدن و پاک کردن شعارهای تندورهای ارزشی) را توییت کرده و نوشته است:«جناب سفیر؛ گرم کن خودت رو که تو فصل های بعدی گاندو کار داریم باهاتون…تا میتونی باید ماله کشی کنی و رنگ بزنی روی واقعیت دیوار تاریخ…پایان بازی روباه پیر …» و اینگونه و با این ادبیات خبر از تولید فصل سوم «گاندو» داده است.
تلاش برای جان سالم به در بردن از تحریم هنرمندان
هر سال در این زمان به دلیل نزدیکی به جشنواره فیلم فجر اغلب رسانه‌ها گزارش‌ها و اخبار مربوط به جشنواره را دنبال و درباره اتفاقات جشنواره گمانه‌زنی می‌کردند اما از این فضا در سال ۱۴۰۱ که سال خیزش «زن زندگی آزادی» است، خبری نیست. یکی از آخرین اخبار منتشر شده درباره جشنواره مربوط به این است که مخاطبان در حین خریدن بلیت نمی‌دانند چه فیلمی را خواهند دید! این هم از آن اتفاق‌هایی است که حتی در خود جمهوری اسلامی هم پیش از این رخ نداده بود و بدعتی دیگر از دبیر امنیتی جشنواره فیلم فجر است. روال پیش‌فروش بلیت‌های جشنواره اینگونه بود که در دو سری بلیت بخش‌های مختلف فروخته می‌شد. و به نحوی تقسیم فیلم‌ها انجام می‌شد که در هر دو سری تعدادی فیلم شاخص و پرستاره باشد. حالا با این بدعت عجیب که مخاطب بدون هیچ اطلاعی بلیت بدون هویت بخرد، میزان مشارکت مخاطبان را از پیش‌بینی‌های انجام شده هم کمتر می‌کند.
امینی هنوز نتوانسته حتی به فهرستی اولیه از فیلم‌های حاضر در جشنواره دست پیدا کند. هنوز هیات داوران معلوم نیست و روابط عمومی هم هنوز خبر چندانی منتشر نکرده است در صورتی که در سال‌های گذشته این روزها اخبار بسیار زیادی از جشنواره مخابره می‌شد و این ایام بیشتر به حاشیه و بحث و مناقشه بر سر فیلم‌های بازمانده از جشنواره سپری می‌شد و منتقدان و روزنامه‌نگاران مشغول دیدن فیلم‌ها به شکل خصوصی در دفترهای فیلمسازی بودند تا مطالبشان را برای جشنواره آماده کنند که امسال خبری از این اتفاقات نیست. امسال شاهد امینتی‌ترین جشنواره فیلم فجر تاریخ جمهوری اسلامی هستیم که توسط امنیتی‌ترین دبیر این فستیوال برگزار می‌شود که بر اساس شواهد احتمالا جشنواره‌ای بسیار ناامید‌کننده خواهد بود.
