با افزایش احتمال تصویب قطعنامهای علیه جمهوری اسلامی در نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، جمهوری اسلامی با همراهی چین و روسیه از کشورهای غربی خواست توافقنامه امضا شده برجام در سال ۱۳۹۴ را دوباره احیا و اجرا کنند.
این بیانیه از سوی میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی ارائه شد.
این سه کشور در بیانیه خود مدعی شدند جمهوری اسلامی، چین و روسیه پس از ۸ دور مذاکرات وین در سال ۱۴۰۱، آماده دستیابی به توافق از سرگیری اجرای برجام هستند اما کشورهای غربی، به ویژه فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایالات متحده، روند دیگری را انتخاب کردهاند.
جمهوری اسلامی ایران، جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه با بیان این که مفاد برجام در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت همچنان معتبر است از کشورهای غربی خواستند گامهای لازم را برای از سرگیری اجرای برجام بردارند.
بریتانیا، فرانسه و آلمان، سه متحد اروپایی آمریکا در برجام، شامگاه دوشنبه ۱۴ خرداد بهوقت اروپا خبر دادند که پیشنویس قطعنامه خود را در انتقاد از رویکرد حکومت ایران، بهطور رسمی وارد دستور کار شورای حکام کردهاند.
متیو میلر سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز سهشنبه ۱۵ خرداد بهطور تلویحی گفت دولت جو بایدن از پیشنویس قطعنامه بریتانیا، فرانسه و آلمان علیه جمهوری اسلامی در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی حمایت میکند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم روز دوشنبه ۱۴ خرداد در تازهترین گزارش خود به شورای حکام این نهاد نظارت هستهای سازمان ملل، از همکاری نکردن جمهوری اسلامی ابراز نارضایتی کرد.
دو گزارش پیشین آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان میدهد در حالی که گفتگوها برای بهبود همکاری این کشور با آژانس بینالمللی انرژی اتمی متوقف شده است، جمهوری اسلامی با سرعتی ثابت به غنیسازی اورانیوم در سطح نزدیک به درجه سلاح ادامه میدهد و سه سال است که اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنیسازی میکند.
قدرتهای غربی میگویند غنیسازی تا این سطح هیچ هدف معتبر غیرنظامی ندارد و آژانس نیز میگوید هیچ کشور دیگری بدون ساخت سلاح هستهای این کار را انجام نداده است. جمهوری اسلامی اما مدعی است که اهدافش کاملاً صلحآمیز است.
ذخایر اورانیوم غنیشده در ایران افزایش یافته و مسائل پادمانی حل نشده است
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، وابسته به سازمان ملل متحد روز دوشنبه گفت ذخایر اورانیوم غنی شده در ایرانِ از جمله ذخایر اورانیومی که تا ۶۰ درصد غنی شده همچنان در حال افزایش است.
او این مطلب را در سخنانی خطاب به اعضای «شورای حکام» آژانس گفت و اعلام کرد این مسئله را در آخرین گزارش راستیآزمایی و نظارت بر برنامه هستهای حکومت ایران آورده و آن را در اختیار اعضای شورای حکام گذاشته است.
شورای حکام یکی از دو نهادی است که در آژانس بین المللی قدرت سیاستگذاری دارد.
رافائل گروسی در مورد نظارت بر برنامه هستهای در ایران که جمهوری اسلامی آن را محدود کرده است نیز گفت رشته اطلاعات آژانس در مورد تولید سانتریفیوژها و تعداد انبارشده آنها، روتورها و دمندههای سانتریفیوژها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم، ازهم گسیخته است.
او گفت بیش از سه سال از توقف موقت اجرای پروتکل الحاقی از سوی جمهوری اسلامی ایران می گذرد و بنابراین بیش از سه سال است که آژانس قادر نبوده است دسترسی تکمیلی نظارتی بر برنامه هستهای حکومت ایران داشته باشد.
گروسی در بخش دیگری از مشکلات آژانس با جمهوری اسلامی ایران گفت هیچ پیشرفتی در حل و فصل مسائل پادمان باقی مانده وجود نداشته است.
او گفت دولت ایران «توضیحات فنی معتبری» در مورد ذرات اورانیوم کشف شده در ورامین و تورقوزآباد به آژانس نداده است یا آژانس را از مکان و یا مکانهای فعلی مواد هستهای و یا تجهیزات آلوده مطلع نکرده است.
آن ذرات اورانیوم دارای منشأ انسانی بوده است، به این معنی که بطور طبیعی در آنجا نبوده است.
گروسی گفت ایران هنوز ماده اصلاحشده ۳.۱ را اجرا نمیکند، چرا که میگوید اجرای آن را به حالت تعلیق درآورده است.
این ماده، دولت ایران را ملزم می کند که «به محض» تصمیم گرفتن برای شروع ساخت هر گونه تاسیسات هستهای، اطلاعات مربوط به طراحی آن را در اختیار آژانس قرار دهد.
او گفت این مسائل حل نشده باید حل و فصل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین دهد برنامه هستهای حکومت ایران فقط صلح آمیز است.
او همچنین درباره اظهارات عمومی مقامات جمهوری اسلامی در مورد توانایی حکومت در ساخت تسلیحات هستهای و احتمال تغییر دکترین هستهای گفت این اقدامات «تنها نگرانیهای من را در مورد صحت و کامل بودن بیانیههای پادمانی ایران افزایش میدهد.»
مقامات جمهوری اسلامی در ماههای اخیر تهدید کردهاند که ممکن است حکومت دست به تولید سلاح هسته ای بزند.
گروسی اوایل ماه مه (ماه گذشته میلادی) به تهران سفر کرد و با حسین امیرعبداللهیان که آن زمان وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی بود و همچنین با محمد اسلامی، معاون رئیس جمهوری اسلامی و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار و گفتگو کرد. او گفت در آن سفر «چند پیشنهاد ملموس» را برای تقویت مجدد بیانیه مشترکی که ۴ مارس ۲۰۲۳ (۱۳ اسفند ۱۴۰۱) برای نظارت بیشتر بر برنامه هستهای ایران صادر کردند، در اختیار مقامات ایرانی گذاشت.
گروسی اما گفت به شدت متاسف است که دولت ایران هنوز از تصمیم خود برای جلوگیری از ورود چند نفر ازباتجربهترین بازرسان آژانس به مراکز هستهای ایران برنگشته است.
او گفت همچنان از موافقت ایران با این موضوع که بیانیه مشترک اسفند ۱۴۰۱ همچنان چارچوبی برای همکاری با آژانس و حل ومسائل باقیمانده فراهم میکند استقبال میکند و «از ایران می خواهم که بیانیه مشترک را از طریق تعامل جدی با پیشنهادات مشخص آژانس اجرا کند.»
او گفت بار دیگر از دولت جدید جمهوری اسلامی ایران (دولت پس از کشته شدن ابراهیم رئیسی در سقوط هلیکوپتر) درخواست میکند به گفتوگوهای سطح بالا و تبادلات فنی که در نتیجه دیدار ماه مه با حسین امیرعبداللهیان (وزیر امور خارجه که همراه رئیسی کشته شد) و علی باقری کنی، سرپرست فعلی وزیر امور خارجه آغاز شد، ادامه دهد.