سازمان عفو بینالملل در بیانیهای، آزادی «تکاندهنده» حمید نوری دادیار پیشین زندان گوهردشت را که با اتهام دست داشتن در اعدام هزاران زندانی سیاسی در ایران در سال ۱۳۶۷ توسط دادگاه عالی سوئد به حبس ابد محکوم شده بود، «ضربهای حیرتانگیز» به بازماندگان و بستگان قربانیان توصیف کرد.
عفو بینالملل در این بیانیه، که روز سهشنبه ۲۹ خرداد منتشر شد، هشدار داده است که تبادل زندانیان میان جمهوری اسلامی ایران و سوئد به «بحران مصونیت از مجازات» در جمهوری اسلامی ایران دامن میزند.
به گفته این نهاد حقوق بشری، تصمیم دولت سوئد نه تنها مقامات جمهوری اسلامی را برای ارتکاب جنایات بیشتر تحت حقوق بینالملل از جمله «گروگانگیری بدون ترس از عواقب» جسورتر میکند، بلکه «حق دسترسی به عدالت» را نیز تضعیف میکند و به نگرانی در مورد تعهد دولت سوئد به قوانین بینالمللی میافزاید.
سازمان عفو بینالملل تصریح کرده است که شرایط عفو حمید نوری از سوی دولت سوئد و بازگشت او به ایران، شاهدی بر نگرانیهای پیشین این سازمان مبنی بر این است که مقامات جمهوری اسلامی اتباع سوئدی را گروگان میگیرند تا آنها را مبادله کنند.
عفو بینالملل همچنین به خطر اعدام احمدرضا جلالی، شهروند سوئدی-ایرانی که بهطور خودسرانه در بازداشت جمهوری اسلامی باقی مانده است، به ویژه با توجه به اعدامهای مداوم و نگرانکننده در ایران، اشاره کرده و از مقامات سوئد خواسته است فوراً تمامی اقدامات را برای آزادی او و بازگشتش به خانه انجام دهند.»
احمدرضا جلالی بهار ۱۳۹۵ به دعوت دانشگاه تهران برای یک سخنرانی به تهران رفت و بازداشت شد. مقامات قضایی جمهوری اسلامی او را به اتهام «جاسوسی» به اعدام محکوم کردهاند.
این پزشک ایرانی سوئدی در فایلی صوتی از زندان به نخستوزیر سوئد گفته است: «شما من را با خطر بزرگ اجرای حکم اعدام در زندان اوین رها کردید. شما نه برای [تغییر] وضعیت من و نه برای لغو حکم اعدامم مبارزه نکردید.»جلالی در این فایل صوتیِ حدودا چهار دقیقهای، کریسترسون را خطاب قرار داد و از او خواست «شجاعانه و مسئولانه» با پسر و دیگر اعضای خانواده این زندانی در برابر دوربینهای تلویزیونی دیدار کند.
جلالی از نخستوزیر سوئد خواست به پسرش بگوید چرا او را در زندان اوین به حال خود رها کرده و در صورت اعدام این زندانی، برای پسرش چه کار خواهد کرد.
این پزشک و پژوهشگر افزود: «بیصبرانه در انتظار شنیدن این موضوع هستم که شما به تصمیمات خود اعتماد دارید و میتوانید در کنار پسرم، به صراحت با رسانهها گفتوگو کنید.»
سازمان عفو بینالملل در بیانیه خود همچنین از مقامات دولت سوئد درخواست کرده است تا در مورد تمامی مقامات مظنون جمهوری اسلامی که مسئول نقض حقوق بشر علیه احمدرضا جلالی، از جمله شکنجه او هستند، تحقیق کنند.
عفو بینالملل در بخشی از بیانیهاش بر تداوم بحران «مصونیت نظاممند» در رابطه با ارتکاب جنایات و نقض جدی حقوق بشر توسط مقامات جمهوری اسلامی و عدم رسیدگی کیفری به آنها مطابق با استانداردهای بینالمللی اشاره کرده است.
به گفته این نهاد حقوق بشری، در نتیجه این بحران حتی یک مقام جمهوری اسلامی در رابطه با کشتار زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ مورد تحقیق قرار نگرفت، چه برسد به این که محاکمه و مجازات شود.
عفو بینالملل تصریح کرد حکم حمید نوری در سوئد، که پس از سه دهه تلاش بازماندگان و بستگان قربانیان صادر شد، نخستین باری بود که یک مقام جمهوری اسلامی را در این رابطه پاسخگو قرار داد.
این سازمان افزود کسانی که دنبال عدالت و حقیقت هستند اکنون از پیامی که تبادل زندانیان به مقامات جمهوری اسلامی میفرستد که جنایاتشان بیمجازات میماند، «وحشتزده» شدهاند.
سازمان عفو بینالملل در ادامه بیانیه خود از همه دولتها خواسته است تا تمامی مقامات سابق و کنونی جمهوری اسلامی را که در جنایت علیه بشریت و سایر جنایات تحت قوانین بینالمللی دست داشتهاند تحت پیگرد قانونی قرار دهند.
حمید نوری، دادیار پیشین زندان گوهردشت، با اتهام دست داشتن در اعدام هزاران زندانی سیاسی در دهه ۶۰ از سوی دادگاه عالی سوئد به حبس ابد، که بالاترین مجازات در قوانین این کشور است، محکوم شده بود. این حکم پس از برگزاری بیش از ۹۰ جلسه دادگاه با حضور شاکیان و شاهدان صادر شده بود.
آزادی حمید نوری و بازگشت او به ایران موجی از خشم عمومی در میان ایرانیان و واکنشهای گسترده از سوی چهرههای سیاسی و حقوق بشری برانگیخت.