دو تن از نمایندگان اصولگرای مجلس ایران از احتمال تغییر نظام حکومتی این کشور از ریاست جمهوری به پارلمانی سخن گفتهاند. یکی از آنها گفته که گروهی از نمایندگان قصد دارند از رهبر ایران تقاضا کنند دستور بازنگری در قانون اساسی را صادر کند.
عزت الله یوسفیان ملا، رئیس کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس گفته: “مقام معظم رهبری در سال ۹۰ در سفر به کرمانشاه موضوع ایجاد نظام پارلمانی در کشور را مطرح کردند… از آن زمان این موضوع در ذهن صاحبنظران مطرح است”.
او گفته تغییر نظام حکومتی نیازمند تغییر قانون اساسی است و به همین دلیل گروهی از نمایندگان مجلس در فکر ارسال نامهای برای رهبر ایران هستند تا از او بخواهند دستور بازنگری در قانون اساسی را صادر کند.
جلیل رحیمی جهانآبادی، عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس هم گفته: “اگر سیستم نخست وزیری و پارلمانی احیاء شود به نفع کشور است که لازمه آن تغییر قانون اساسی است”.
آقای رحیمی جهانآبادی گفته که “ایده مقام معظم رهبری برای ایجاد نظام پارلمانی کاملا کارشناسی شده است”.
علی خامنهای، رهبر ایران در سال ۱۳۹۰ و پس از بالا گرفتن اختلافاتش با محمود احمدینژاد، رئیس جمهور وقت، در سفر به استان کرمانشاه و در دیدار با دانشگاهیان گفته بود: “در شرایط فعلی نظام سیاسی کشور، ریاستی است و رئیس جمهوری با انتخاب مستقیم مردم برگزیده میشود. اما اگر روزی در آینده احتمالا دور احساس شود که نظام پارلمانی برای انتخاب مسئولان قوه مجریه بهتر است، هیچ اشکالی در تغییر ساز و کار فعلی وجود ندارد.”
در پی این اظهارنظر، علی لاریجانی، رئیس مجلس هم گفت: “رئیس جمهور می تواند از درون پارلمان انتخاب شود، یعنی مثل رهبری با واسطه از طریق نخبگان منتخب مردم انتخاب شود.”
کار تا جایی بالا گرفت که حتی گفته شد ممکن است انتخابات بعدی ریاست جمهوری اصلا برگزار نشود.
محمد دهقان، عضو وقت هیئت رئیسه مجلس گفت که دفتر رهبر ایران “در یک سال گذشته یک تیم تخصصی از حقوقدانان را مأمور کرده تا ایرادات قانون اساسی را که باید مورد بازنگری قرار گیرد مورد بررسی قرار دهند”، اما دفتر آیت الله خامنهای اظهارات او را تکذیب کرد.
در نظام حکومتی جمهوری اسلامی در ابتدا سمت نخست وزیر در نظر گرفته شده بود و در دوران رهبری آیتالله روحالله خمینی، اداره دولت به عهده نخستوزیر بود و رئیس جمهور سمتی تشریفاتی داشت، اما پس از بازنگری در قانون اساسی ایران در سال ۱۳۶۸، سمت نخست وزیر حذف شد و رئیس جمهور اداره دولت را مستقیما به عهده گرفت.
به نظر میرسد که اختلاف نظرهای دائمی میان رئیسان جمهور دورههای مختلف با خامنهای، از جمله دلایل مطرح شدن ایده تغییر دوباره نظام حکومتی ایران باشد تا قدرت رئیس قوه مجریه که در حال حاضر با رأی مستقیم انتخاب میشود، کاهش یابد و این اختلافات به عنوان مقابله مستقیم رهبری با منتخب مردم تفسیر نشود.
خامنهای در دوران رهبری خود با همه رئیسان جمهور (اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، محمود احمدینژاد و حسن روحانی) دچار اختلافهایی بوده که بسیاری از آنها علنی شده است.