جمهوری آذربایجان با اسرائیل روابط خوبی دارد و این موضوع برای مقامات ایرانی، بهعنوان همسایه آذربایجان و دشمن اسرائیل، نگرانکننده است
پس از رزمایش اخیر سپاه پاسداران ایران، نیروی زمینی ارتش این کشور نیز همزمان با افزایش تنشها میان تهران و باکو رزمایش نظامی خود را با عنوان «فاتحان خیبر» در مناطق مرزی شمال غرب نزدیک به جمهوری آذربایجان آغاز کرد.
به گزارش خبرگزاری رسمی ایران، «ایرنا»، تیپهای زرهی و یگانهای مهندسی رزمی، توپخانهای، پهپادی با پشتیبانی بالگردهای هوانیروز در این رزمایش که روز جمعه 9 مهر 1400 آغاز شد، شرکت دارند.
کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش ایران دلیل افزایش حساسیت ایران به این منطقه مرزی را حضور اسرائیل در جمهوری آذربایجان عنوان کرده است
روابط خوب جمهوری آذربایجان با اسرائیل برای مقامات ایرانی نگرانکننده است. به ویژه اینکه اسرائیل همواره عملیاتهایی را علیه تاسیسات هستهای و مراکز حساس ایران انجام میدهد.
افزایش تنش میان تهران و باکو از کجا آغاز شد؟
اختلافهای میان تهران و باکو طی هفتههای اخیر در پی اقدامات جمهوری آذربایجان برای اعمال حاکمیت خود بر منطقه قرهباغ و بازداشت دو راننده ایرانی در مسیر اصلی ترانزیت کالا میان دو کشور در منطقه قرهباغ کوهستانی به دلیل ورود غیرقانونی آنها به خاک آذربایجان و همچنین اخذ عوارض عبور از کامیونهای تردد کننده میان ایران و ارمنستان وارد فاز جدیدی از تنشها شد.
در پی اعتراض مقامات جمهوری آذربایجان در اینباره، عباس موسوی، سفیر ایران در باکو گفت:«ما موضوع کامیونها را بررسی کردیم. مشخص شد که شرکتهای خصوصی این قدم را برداشتهاند. ما به شرکتهای خصوصی هشدار دادیم که به تمامیت ارضی آذربایجان احترام بگذارند.»
پس از آن و در پی تنشهای لفظی مقامات دو کشور و به دنبال انتقال نیروها و تجهیزات نظامی ایران به منطقه مرزی مشترک و برگزاری رزمایش نیروی زمینی سپاه پاسداران، الهام علیاف، رئیس جمهوری آذربایجان، از برگزاری این رزمایش نظامی بهشدت انتقاد کرد.
از سویی محمد پاکپور، فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران نیز در واکنش به سخنان رئیس جمهوری آذربایجان، صحبتهای او را «غیرواقعی»، «تحریکآمیز» و «تحت تاثیر کشورهای ثالث» دانست و با اشاره مستقیم به اسرائیل گفته بود که انتظار داریم خاک همسایگان بستری برای اقدامات آن کشور نشود.
چرا ایران به دنبال ایجاد تنش است؟
در پاسخ به این پرسش پرویز یاری، روزنامهنگار و فعال حقوق بشر ایرانی که اخبار آذربایجان را از نزدیک دنبال میکند، معتقد است ارمنستان در آستانه تصمیمی تاریخی است و تحرکات ایران بیش از اینکه تهدیدی علیه جمهوری آذربایجان باشد تلاشی برای تاثیرگذاری بر تصمیم ارمنستان است.
این روزنامه نگار ایرانی در گفتگو با بخش فارسی «العربیه» میگوید:«دیدار وزرای امور خارجه آذربایجان و ارمنستان در حاشیه برگزاری سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، باز شدن مسیر هوایی ارمنستان به روی ترکیه و جمهوری آذربایجان، درخواست دیدار نخست وزیر ارمنستان از رئیس جمهوری ترکیه، واکنشهای اخیر و مثبت ترکیه و آذربایجان نسبت به ارمنستان و پرهیز ارمنستان از ورود به تنشهای میان باکو و تهران، میتواند شاهدی بر تصمیم ارمنستان برای تغییر سیاست خارجی خود، عادیسازی روابط با همسایگان و بازگشت به معادلات اقتصادی قفقاز باشد.»
یاری همچنین با «خصمانه» خواندن سیاستهای تهران در قبال باکو در سه دهه گذشته میگوید: «تلاش برای صدور بنیادگرایی شیعی به جمهوری آذربایجان با تاسیس گروههایی همچون حسینیون و حمایت از گروههای اسلامگرای افراطی در این کشور، یکی از مهمترین موانع توسعه روابط تهران و باکو در سه دهه گذشته بوده است. در جنگ اول قرهباغ مستشاران اعزام شده از ایران برای آموزش نیروهای نظامی آذربایجان، به دلیل تلاش برای ایجاد گروههای جهادی در مناطقی چون نارداران و متهم شدن به جاسوسی برای ارمنستان از این کشور اخراج شدند. در جنگ دوم قره باغ نیز ایران نتوانست از ظرفیتهای خود برای حل مناقشه بین آذربایجان و ارمنستان استفاده کند و تنها کشور همسایه ارمنستان بود که مسیرهای زمینی و هوایی خود را برای ارسال سلاح و مهمات روسی باز کرد.»
او در ادامه گفت: «پس از جنگ دوم قرهباغ نیز ایران عملا از معادلات قفقاز حذف شد و سیاستگذاری نادرست جمهوری اسلامی تنها مردم شمال و شمال غرب ایران را از فرصتهای اقتصادی ایجاد شده در دوره بازسازی قرهباغ محروم کرد.»
این روزنامهنگار و فعال حقوق بشر ایرانی هدف از برگزاری مانورهای نظامی ایران در مرز جمهوری آذربایجان و ایجاد تنش و جنجال رسانهای پیرامون آن در روزهای اخیر را صرفا «منحرف کردن افکار عمومی از مشکلات داخلی بهویژه بحران اقتصادی در ایران و حذف شدن کامل این کشور از معادلات قفقاز» دانست.