تا یکی دو سال دیگر، هند پرجمعیتترین کشور جهان خواهد شد –
بر اساس محاسبات بخش امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد، جمعیت جهان در روز ۱۵ نوامبر/۲۴ آبان، به هشت میلیارد نفر خواهد رسید. همین برآوردها نشان میدهد که در سال ۲٠۲۳، هند از نظر جمعیت از چین پیشی خواهد گرفت و به پرجمعیتترین کشور جهان تبدیل خواهد شد.
روز دوشنبه ۱۱ ژوئیه، به مناسبت روز جهانی جمعیت، سازمان ملل متحد گزارش جدید خود را در بارۀ وضعیت جمعیت جهان منتشر کرد.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل در بیانیهای نوشت: “در حالی که تولد هشت میلیاردمین انسان را انتظار میکشیم، باید مسئولیت مشترک همۀ آدمها را در حفاظت از کرۀ زمین یادآوری کنیم”.
بدین ترتیب کرۀ زمین که در سال ۱٩۵٠ فقط ۲٫۵ میلیارد جمعیت داشت، اینک باید جمعیتی بیش از سه برابر را تحمل کند.
البته روند افزایش جمعیت در سالهای اخیر به شدت کند شده؛ از سال ۲٠۲٠ به بعد، نرخ رشد جمعیت برای اولین بار طی هفتاد سال اخیر از یکدرصد پایینتر رفته است.
در انتظار تعادل
اگر جمعیت کنونی مطابق با منحنی پیشبینیها افزایش یابد، در سال ۲٠۳٠ به ٨٫۵ میلیارد، و در سال ۲٠۵٠ به ٩٫۷ میلیارد نفر خواهد رسید. جمعیت جهانی سپس باید در دهۀ ۲٠٨٠ به نقطۀ اوج، یعنی حدود ۱٠٫۴ میلیارد برسد و پس از آن، در حوالی سال ۲۱٠٠ وارد مرحلۀ تعادل شود (رشد جمعیت = صفر).
این پیشبینیها مسلماً قطعی نیست، اما اکثر کارشناسان معتقدند که تا پایان سدۀ بیست و یکم، میزان تولد و میزان مرگ و میر، کم و بیش به نقطۀ تعادل خواهد رسید.
در حال حاضر، پدیدۀ کاهش شدید میزان باروری در چندین کشور ثروتمند مشاهده میشود. احتمال دارد که در چند دهۀ آینده، کشورهایی چون لتونی و لیتوانی و یا اوکراین با کاهش ۲٠درصدی جمعیت مواجه باشند. در سطح جهانی، هماکنون به طور میانگین هر زن صاحب ۲٫۳ فرزند میشود، اما این رقم در سال ۲۱٠٠ به ۱٫٨ کاهش خواهد یافت.
هند، پرجمعیتترین کشور دنیا
سهم عمدۀ افزایش جمعیت در سالهای آینده، به هشت کشور تعلق خواهد داشت: جمهوری دموکراتیک کنگو، مصر، اتیوپی، هند، نیجریه، پاکستان، فیلیپین و تانزانیا.
پدیدۀ بسیار مهم، کاهش سریع رشد در چین است. در اواسط سدۀ نوزدهم، یکسوم جمعیت جهان در چین ساکن بود، اما در پایان سدۀ بیست و یکم، چین فقط ۱٠درصد جمعیت جهان را در خود خواهد داشت. در عوض، هندیها روند رشد را حفظ خواهند کرد. تا سال ۲٠۵٠، هند به ۱٫۷ میلیارد نفر نزدیک خواهد شد در حالی که جمعیت چین با حدود ۱٫۳ میلیارد نفر، به جایگاه دوم جهانی سقوط خواهد کرد.
به نظر میرسد که تأثیر اپیدمی جهانی کووید ۱٩ بر میزان جمعیت کوتاهمدت باشد و روند رشد را در درازمدت چندان مختل نکند.
البته کارشناسان سازمان ملل آگاهند که آمار ثبت شده در کشورهای مختلف نمیتواند شمار واقعی تلفات اپیدمی را نشان دهد و حدس میزنند که تعداد قطعی تلفات چیزی بین دو تا سه برابر آمار رسمی باشد. اما محاسبات آنان نشان میدهد که طی دو سال – ۲٠۲٠ و ۲۱ – شمار مرگ و میر به دلیل شیوع کرونا بین ۱۵ تا ۱۷ میلیون نفر افزایش داشته است. به کلام دیگر، در حالی که سالانه به طور متوسط ۶٠ میلیون نفر از دنیا میروند، در فاصلۀ دو سالۀ ژانویۀ ۲٠۲٠ تا دسامبر ۲٠۲۱ تعداد مرگ و میر جهانی از ۱۳۵ میلیون نفر فراتر رفته است.
دو نکتۀ قابل توجه دیگر در گزارش اخیر سازمان ملل:
- مردان با ۵٠٫۳درصد همچنان دارای اکثریت هستند. اما این پدیدۀ قدیمی نیز تغییر خواهد کرد و قاعدتاً در سال ۲٠۵٠ شمار مردان و زنان در جهان به برابری خواهد رسید.
- و بالاخره: تحقیقات سازمان ملل نشان میدهد که امروزه شبهقارۀ هند همچنان بزرگترین منطقۀ مهاجرخیز جهان است. منظور از این شبه قاره مجموع کشورهای هند، پاکستان، نپال، بنگلادش، بوتان، مالدیو و سریلانکا است. تنها پاکستان طی ده سال اخیر، ۱۶٫۵ میلیون مهاجر به چهار گوشۀ جهان صادر کرده است. از نظر پذیرش پناهنده، ترکیه فعلاً مقام نخست را دارد. این کشور در سال ۲٠۲٠ حدود ۴ میلیون پناهجو را به خود پذیرفته است.