حسن روحانی، رئیسجمهوری ایران در پاسخ به دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا گفت که ایران تا کنون برای ساخت تسلیحات مصمم بود و از امروز به ساخت تسلیحات بیشتری روی خواهد آورد.
رئیسجمهوری ایران روز جمعه 12 اکتبر 2017، دقایقی پس از سخنرانی رئیسجمهوری آمریکا که در آن عدم پایبندی ایران به توافق هستهای را اعلام کرد، گفت که ایران دست از برنامه موشکی خود برنخواهد داشت و تهدید کرد با سرعت بیشتری روند ساخت تسلیحات را ادامه خواهد داد.
روحانی درباره توافق هستهای نیز گفت که ایران تازمانی که منافعش اقتضا کند و تا زمانی که حقوقش تامین شود “در چهارچوب منافع و مصالح ملی” به برجام پایبند خواهد بود.
رئیس جمهوری ایران در ادامه افزود اگر روزی منافع ایران تامین نشود، ایران لحظهای درنگ نکرده و به این موضوع پاسخ خواهد داد.
روحانی ادعا کرد برنامه موشکی ایران کاربرد دفاعی دارد و گفت که ایران تا کنون در ساخت تسلیحات مصمم بود و از امروز با سرعت بیشتری تسلیحات میسازد.
روحانی همچنین رئیسجمهوری آمریکا را بیاطلاعی درباره نام خلیج عربی و استفاده از یک نام دیگر متهم کرد. کشورهای عربی و مردم این کشورها در مکاتبات رسمی و غیر رسمی از نام “خلیج عربی” استفاده میکنند.
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا در سخنرانی که برای اعلام سیاستهایش درباره آینده توافق هستهای با ایران انجام داد، گفت: « ایران در مسیر دریانوردی بینالمللی در خلیج عربی و دریای سرخ مانعتراشی کرده و موشکهای این کشور همپیمانان آمریکا در منطقه را تهدید میکند.»
این اولین بار نیست که یک مقام آمریکایی از نام خلیج عربی استفاده میکند. پیش از دونالد ترامپ، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا نیز در ژوئن 2017 از نام خلیج عربی استفاده کرد.
اگر چه ساکنان هر دو کرانه شرقى و غربى حوزه خلیج، عرب هستند و خود خلیج عربى در دورههاى تاریخى مختلف نامهاى متفاوتى مانند “مورا یاما” (دریای تلخ) در دوره آشوری، کتیفوس یعنی دریای قطیف و خلیج بصره داشته، بسیاری از سیاستمداران و نخبگان در ایران با تکیه بر “احساسات ناسیونالیستى افراطى” اصرار دارند که نام “خلیج فارس” نامی “ازلى و ابدى” است.
گفتنى است کشورهای عربی چه در سطح داخلى و چه در سطح منطقهاى و بینالمللى، واژه خلیج عربى را به کار میبرند و همچنین سازمان ملل متحد در اسناد و مکاتبات و کنفرانسهایش به زبان عربی از همین نام استفاده میکند.
نمایندگان جمهوریخواه آمریکایی همزمان با سخنرانی رئیسجمهور این کشور علیه ایران از دو طرح در شاخههای قانونگذاری این کشور رونمایی کردهاند که خواستار وضع شرایط جدید برای توافق هستهای ایران و گروه ۱+۵ است.
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، دو نماینده ارشد جمهوریخواه در مجلس سنای آمریکا روز جمعه، همزمان با نطق ضد ایرانی رئیسجمهور کشورشان درباره برجام از یک طرح قانونی برای تغییر این توافق هستهای رونمایی کردند.
وبگاه شبکه خبری سیانان نوشته این طرح قانونی که «باب کورکر»، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا، همراه با «تام کاتن»، سناتور تندرو ضد ایرانی در حال تدوین آن است خواستار بازگرداندن خودکار تحریمها علیه ایران، در صورت تخطی این کشور از محدودیتهای جدیدی است که شرایط آن در همین طرح تعیین خواهد شد.
این نماینده ارشد جمهوریخواه در یک کنفرانس خبری در جمع خبرنگاران گفت: «در طول چند ماه گذشته، ما برای تدوین یک راهبرد قانونی جهت رفع نگرانیهای فراحزبی درباره برجام، همکاری نزدیکی با وزارت خارجه آمریکا، شورای امنیت ملی و تام کاتن داشتهایم.»
هدف از این طرح، برطرف کردن مفادی است که کاخ سفید و مخالفان برجام در آمریکا از آن به عنوان «نقائص» توافق هستهای یاد میکنند. ترامپ در نطق روز جمعه خود گفت که به دولت خود دستور داده تا با همکاری کنگره و متحدان آمریکا، برطرف کردن «نقائص جدی» این توافق را آغاز کنند.
وی گفت: «من به دولتم دستور دادهام تا با همکاری نزدیک با کنگره و متحدانمان، نقائص بسیار جدی این توافق را برطرف کنند. در صورتی که نتوانیم با کنگره و متحدانمان به توافق برسیم، برجام لغو میشود.»
کورکر گفت که این طرح را تا هفته آینده ارائه خواهد کرد و امیدوار است که با طی روال قانونی پیشبرد آن تا 90 روز آینده، آن را به قانون تبدیل کند. وی گفت که تا کنون با چاک شامر، نماینده دموکرات ایالت نیویورک و بن کاردین عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنا درباره این طرح رایزنی کرده است.
وبگاه واشنگتنفریبیکن، در توضیح بیشتر به جزئیات طرح مشابهی در دیگر شاخه کنگره آمریکا، مجلس نمایندگان پرداخته که در صدد است ایران را ملزم به پذیرش شرایط سختگیرانه جدید در زمینه برجام یا بازگرداندن تحریمهای اقتصادی وادار کند.
مطابق این گزارش، نسخه پیشنویسی از این طرح که در مجلس نمایندگان آمریکا در حال توزیع است، از ایران خواسته ظرف 6 ماه آینده با محدودیتهای جدید در زمینه فعالیتهای هستهای خود موافقت کند.
طرح مجلس نمایندگان که توسط «پیتر روسکام» تدوین شده خواستار آن است که در صورت امتناع ایران از پذیرش محدودیتهای جدید در زمینه برنامه موشکی، فعالیتهای تسلیحاتی و عدم اجازه بازرسیهای نظامی تمامی تحریمهای رفعشده علیه ایران به موجب برجام را بازگرداند.
این طرح قانونی، همچنین شرایط جدیدی درباره بندهای موسوم به «غروب آفتاب» وضع میکند. منظور از این بندها، به گفته مخالفان برجام، محدودیتهایی مانند غنیسازی یا استفاده از سانتریفیوژها برای ایران است که بین 10 تا 15 سال بعد از اجرایی شدن توافق، از بین میروند.
وبگاه فریبیکن نوشته طرح پیشنهادی روسکام به نام «قانون بهبود برجام» عملاً بندهای غروب آفتاب را از بین برده و محدودیتها علیه ایران را ابدی میکنند.
منابع آگاه که با رسانه آمریکایی گفتوگو کردهاند میگویند بسیاری از قانونگذاران آمریکایی تمایل دارند در صورت امتناع ایران از قبول قوانین جدید برای اجرای محکمتر برجام، تحریمها علیه این کشور را بازگردانند.
منابع خبری میگویند نماینده اسبق و نماینده فعلی آمریکا در سازمان ملل متحد، افرادی بودهاند که به رئیسجمهور آمریکا برای طراحی راهبرد خود ضد ایران مشورت دادهاند.
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، یک نشریه آمریکایی روز جمعه نوشته «نیکی هیلی»، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد اصلیترین چهرهای در دولت «دونالد ترامپ»، رئیسجمهور آمریکا است که راهبرد جدید وی علیه ایران را طراحی کرده است.
پولیتیکو نوشته «هیلی»، اواخر ماه جولای در نشستی که در دفتر کار ترامپ برگزار شد، با پیشنهادی جدید وارد دفتر کار رئیسجمهور آمریکا شد.
در آن زمان، ترامپ، به اصرار رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا و جیمز متیس، وزیر دفاع این کشور پایبندی ایران به توافق هستهای با گروه 1+5 (برجام) را تأیید کرده بود. ترامپ از این توافق، متنفر بود، اما تیلرسون و متیس به او گفتند که شواهد کافی برای اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هستهای وجود ندارد.
در آن نشست در ماه جولای که با حضور «هربرت ریموند مکمستر»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید برگزار میشود، نیکی هیلی از ترامپ خواست به او اجازه بدهد، زمینهچینیهای لازم برای اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هستهای را فراهم کند.
یک منبع آگاه به پولیتیکو گفت: «هیلی [به رئیسجمهور] گفت اجازه بدهید من زمینهچینیهای لازم را برای این کار فراهم کنم. رئیسجمهور، موافقت کرد.»
یک ماه بعد از این رایزنیها، هیلی برای دیدار با مقامهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی به وین، پایتخت اتریش سفر کرد. وی چند روز بعد هم در یک سخنرانی در اندیشکده «امریکناینترپرایز»، «نگرانیهای» خودش درباره توافق هستهای را ابراز کرد.
پولیتیکو نوشته در حالی که بسیاری از اعضای کابینه ترامپ، دستیاران و مشاوران او در تلاش هستند رفتارهای بدون تأمل و عجولانه وی را کنترل کنند، هیلی عکس این کار را انجام داد.
اما، «هیلی» در این مسیر تنها نبود. ردپای سیاستهای «جان بولتون»، سفیر اسبق آمریکا در سازمان ملل متحد هم دستکم در یکی از جملههای کلیدی ترامپ در نطق روز جمعه وی آشکار بود.
به نوشته پولیتیکو، با آنکه «جان کلی»، رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید تلاش کرده دسترسی بولتون به ترامپ را محدود کند او روز پنجشنبه با رئیسجمهور آمریکا تماس گرفت و از او خواست جملهای مبنی بر تهدید به لغو کامل توافق هستهای در سخنرانیاش بگنجاند. به همین دلیل ترامپ هم گفت که میتواند «هر زمان که بخواهد» توافق را باطل کند.
در داخل دولت آمریکا هیلی برای ترسیم نقشهراهی تلاش کرد که به موجب آن ترامپ ضمن امتناع از صدور تأییدیه برجام با کنگره برای سختتر کردن شرایط اجرای توافق هستهای با ایران همکاری میکند.
این رویکرد هیلی، در برخی مواقع باعث مخالفت او با سایر اعضای کابینه به ویژه ترامپ میشد. وزیر خارجه آمریکا به صراحت با سفر نیکی هیلی به وین در آگوست مخالفت کرد و این موضوع به تنشهای جدید در روابط آنها دامن زد.
یک مقام کاخ سفید گفت: شدت گرفتن تنشها بین تیلرسون و هیلی به سطوحی رسیده که میتوان آن را با «جنگ جهانی سوم» توصیف کرد.
مسعود جزایری، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح در واکنش به سخنان ترامپ جمعهشب گفت که «از زبان نیروهای مسلح و آحاد مردم بصیر ایران اسلامی به دولت فاسد و شرور آمریکا میگوییم که ارتقاء توان دفاعی کشور برای مقابله با رژیم فاسد آمریکا مسیر توسعه بی وقفه خود را با انگیزهتر و مصممتر از گذشته ادامه خواهد داد.»
جزایری بر ادامه حمایت تهران از به گفته او «مردم مظلوم منطقه غرب آسیا» تأکید کرد و هشدار داد که «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی امروز عزیزتر و پرتوانتر از هر زمان دیگر رویاهای کثیف سردمداران آمریکا را یکی پس از دیگری آشفته میکند و در ادامه این راه حرف های ناگفته فراوانی هست که در وقت خود جلوه های بیرونی آن را دولت ترامپ مشاهده خواهد کرد.»
جزایری از سرداران سپاه پاسداران است. ترامپ سپاه را «گروه ترور رهبر ایران» و حامی تروریسم میداند و دستور تحریمش را داده است.
محسن رضایی، فرمانده سابق کل سپاه پاسداران نیز در توئیتر خود نوشت: «آقای ترامپ، شما غلط کردی که به جای خلیج فارس، خلیج عربی را به کار بردی.»
واکنش اعضای ارشد مجلس شورای اسلامی
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی پس از سخنان ترامپ در دیدار با رئیس مجلس قزاقستان گفت که «اگر جلوی تکرویهای آمریکا گرفته نشود، مشکلات جدی فراهم میکند.»
لاریجانی که روز پیش از آن گفته بود مقامهای ایران نگران موضع ترامپ درباره برجام نیستند، اینبار رفتار دولت آمریکا را موجب «بهمریختگی» دانست و گفت: «با این رویکردهای مقامات آمریکایی، توافق اقتصادی هم نمیتوان داشت؛ اگر روی این مسئله پافشاری کنند، توافق از بین خواهد رفت و منطقه را پیچیدهتر خواهد کرد.»
علاءالدین بروجردی، رئیس اصولگرای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران نیز در واکنش به ترامپ او را از «حداقل دانش سیاسی» بیبهره دانست و گفت که این آژانس انرژی اتمی است که باید پایبندی ایران به برجام را تایید کند نه ترامپ.
بروجردی هرگونه تحریم جدید علیه سپاه پاسداران را محکوم کرد.
از سوی دیگر، محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید در توئیتر خود با بیان مواضعی مشابه از «پاسخ هوشمندانه و در چارچوب منافع ملی دولت ایران» در برابر اقدام احتمالی آمریکا علیه برجام نوشت و استفاده از ترکیب خلیج عربی به جای خلیج فارس را «اوج حقارت» خواند.
احمد مازنی، نماینده مردم تهران نیز در این باره توئیت کرد: «آقای ترامپ با بکاربردن واژه خلیج عربی بهجای خلیج فارس نشان دادکه پایتخت آمریکا، ریاض است نه واشنگتن.»