رهبران اتحادیه اروپا پیشنهاد فرانسه و آلمان برای برگزاری نشستی مشترک با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در میانه تنشهای حاضر را نپذیرفتند.
در جریان نشست سران ۲۷ کشور اروپایی در بروکسل که پنجشنبه ۲۴ ژوئن (۳ تیر) تا دیر وقت شب ادامه داشت، لهستان و کشورهای حوزه بالتیک با این توضیح که اروپا با پیشنهاد یاد شده «پیامی اشتباه» برای روسیه میفرستد با خواسته دو قدرت اول اروپا موافقت نکردند.
پس از ملاقات اخیر جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا با ولادیمیر پوتین در ژنو در روز ۱۶ ژوئن (۲۶ خرداد) امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه گفت که نشست مشترک با رئیس جمهوری روسیه حاوی «گفتگویی برای دفاع از منافع اتحادیه اروپا» خواهد بود. او تأکید کرده بود که اتحادیه اروپا نباید در دیپلماسی خود با روسیه تنها به واکنش نشان دادن اکتفا کند.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان پس از پایان گفتگوهای سران اروپا در نخستین ساعات بامداد جمعه گفت که آنها در نهایت نتوانستند در این زمینه به توافق برسند. وی به خبرنگاران گفت: «بحث بسیار جامعی بود، موضوع سادهای نبود. به هر روی امروز توافق بر سر دیدار فوری رهبران صورت نگرفت.»
نشستهای مشترک سران اتحادیه اروپا با پوتین آخرین بار در ژانویه ۲۰۱۴ برگزار شد و پس از الحاق شبه جزیره کریمه اوکراین به دست روسیه در مارس ۲۰۱۴ و آغاز تحریمهای غرب، پایان یافت.
در طرح مرکل و ماکرون تأکید بر این است که اتحادیه اروپا باید در برخورد با مسکو ثابت قدم و متحد باشد، اما باید تلاش کند با کرملین در مورد موضوعات مورد علاقه دو جانبه مانند تغییرات آب و هوایی، بهداشت، توافق هستهای با ایران و درگیریها در سوریه و لیبی وارد گفتگو شود.
موافقان و مخالفان
سباستین کورتس، صدراعظم اتریش در نشست دیشب گفت که از پیشنهاد فرانسه و آلمان حمایت میکند اما بسیاری از رهبران دیگر با آن مخالفت کردند.
هیتاناس ناوسدا، رئیس جمهوری لیتوانی پس از پایان جلسه گفت این «حرف مشترک بسیاری از رهبران» بود که موضع خود نسبت به روسیه را تغییر ندهند. وی پیش از این گفته بود که ایده دیدار با پوتین مانند «گفتگو با خرس برای سالم نگه داشتن ظرف عسل» است.
آرتور کریشیانیس کارینش، نخست وزیر لتونی نیز گفت که مشکل درگیری با جداییطلبان تحت پشتیبانی روسیه در شرق اوکراین با دیپلماسی حل نشده و برگزاری چنین نشستی با پوتین، به معنای آن است که اتحادیه اروپا به خاطر این وضعیت به روسیه پاداش میدهد.
تأکید بر اهرم تحریم
رهبران اتحادیه اروپا در عین حال گفتند که در صورت ادامه اقدامات روسیه در «دروغپراکنی»، حملات سایبری پنهانی و دخالت در امور اتحادیه و تلاش برای ایجاد تفرقه، به مسکو درباره تحریمهای بیشتر هشدار میدهند؛ سیاستی که تا پیش از این نیز اعمال کرده بودند.
روسیه اتهامات اتحادیه اروپا را انکار میکند.
سران اروپا در بیانیه پایانی اجلاس خود از کمیسیون اتحادیه اروپا و جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه خواستند «گزینههایی برای اقدامات محدود کننده بیشتر، از جمله تحریمهای اقتصادی» علیه روسیه ارائه کنند.
اتحادیه اروپا تاکنون تحریمهایی را در زمینه انرژی، مالی و تسلیحاتی روسیه و نیز تحریمهایی فردی علیه اتباع روسی که در نقض حقوق بشر و استفاده از سلاحهای شیمیایی ممنوعه دست داشتهاند، وضع کرده است.
دیپلماتها میگویند ممکن است تحریمهای جدید علیه اقدامات روسیه در زمینه پولشویی یا ایجاد الیگارشی قدرتمند مظنون به فساد در خارج از کشور وضع کند. بریتانیا، کشور غیر عضو اتحادیه اروپا برای نخستین بار در ماه آوریل نظیر این تحریمها را علیه بریتانیا تصویب کرد.
راهبرد تازه اتحادیه اروپا در قبال روسیه تشریح شد: اقتدار بیشتر و پاسخگویی به تلاشهای مخرب
ماکرون در سپتامبر ۲۰۱۹ تلاش کرد تا اندکی از سردی روابطش با پوتین بکاهد، اما در این راه به نتیجهای نرسید. مرکل نیز در ژانویه ۲۰۲۰ با پوتین ملاقات کرد. پوتین نیز در روز ۷ ژوئن (۱۷ خرداد) امسال با شارل میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا و رئیس نشست سران اتحادیه تلفنی گفتگو کرد.
فرانسه و آلمان مایلند با روسیه در زمینه مقابله با تغییرات آب و هوایی همکاری کنند و راههایی برای ایجاد ثبات در روابط بیابند. مرکل گفت که حتی بدون برگزاری نشست مشترک با پوتین نیز میتوان «چهارچوب گفتگوها» با روسیه را بررسی و آن را آغاز کرد.
پس از تحقیر شدن جوزپ بورل در سفر ماه فوریه به مسکو، بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا اکنون نگرانِ آنند که کرملین اتحادیه را جدی نگیرد. روسیه در همان زمان سفر بورل به مسکو، چند تن از دیپلماتهای اتحادیه اروپا را بدون دادن اخطار قبلی اخراج کرد.
ناوسدا در این زمینه گفت: «ما باید بسیار محتاط باشیم، رابطه ما با روسیه مانند رابطه آمریکا با روسیه نیست.»
کرملین پیش از این از ایده نشست مشترک با اروپا استقبال کرده و گفته بود هم بروکسل و هم مسکو به گفتگو احتیاج دارند. با این حال سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفت که کشورش نیاز به جزئیات بیشتری درباره این پیشنهاد دارد.
روسیه و اتحادیه اروپا نقاط اختلاف زیادی دارند که از جمله شامل موضوعاتی چون مناقشات در اوکراین، اعتراضات در بلاروس و اختلاف نظر در مورد حقوق بشر است. اتحادیه اروپا و روسیه یکدیگر را به تهدید امنیت و ثبات از بالتیک تا دریای سیاه متهم میکنند.
اتحادیه اروپا روز پنجشنبه تحریمهای اقتصادی را علیه بلاروس اعمال کرد. بلاروس کشور متحد روسیه است که کرملین آن را مانند یک ضربهگیر بین روسیه و ناتو میشمارد.